Overzicht van het meest recente nieuws en evenementen voor de waterthema's.
De Europese kaderrichtlijn Water is in Vlaanderen omgezet in het decreet Integraal waterbeleid. Die moet zorgen voor een goede toestand van zowel oppervlakte- als grondwater. Om dit te realiseren stelde de Vlaams Regering, op voorstel van de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW), op 1 juli laatstleden stroomgebiedbeheerplannen vast voor de volgende zes jaar. De VMM coördineert de werking van de CIW en het VMM-onderzoek vormt de basis voor de beleidsvorming. PFAS is een van die gevaarlijke stoffen die hierbij specifieke aandacht krijgt. Op Europees niveau stuurt de VMM mee aan om de PFAS-problematiek aan te pakken aan de bron.
Op de locaties waar PFAS opdook, moesten de meest acute problemen, risico’s en noden snel gedetecteerd worden. Daarom ondersteunde de VMM gebiedsgericht met een specifiek monitoringscampagne naar PFAS in de omgeving van de Oosterweelwerf. Tegelijkertijd moest de verspreiding van PFAS in het milieu in het algemeen beter in kaart gebracht worden. Daarvoor zette de VMM begin dit jaar ook een grootschalige monitoringscampagne op naar PFAS in oppervlaktewater, grondwater, drinkwater en afvalwater. De expertengroep baseert zich op de resultaten van deze metingen, samen met de kennis van andere instanties, om aanbevelingen te formuleren voor het PFAS-actieplan.
In februari 2020 was er al een PFAS-actieplan voor Vlaanderen opgemaakt, waar ook de VMM aan meewerkte. Na de vaststellingen op de Oosterweelsite stelde de Vlaamse Regering in juni 2021 een onafhankelijke opdrachthouder voor PFAS – Karl Vrancken – voor om het geheel te coördineren. Hij richtte een expertenwerkgroep op en leverde twee tussentijdse rapporten af. Een derde rapport verscheen vorige vrijdag 15 juli. De VMM brengt hier haar expertise in.
Net voor de zomer van 2021 werden bij de werken aan de Antwerpse Oosterweelverbinding PFAS vastgesteld. De stof leidde tot onrust en vragen. De Vlaamse Regering besliste daarom om het onderzoek gecoördineerd aan te pakken met partners en overheidsorganisaties, waaronder ook de VMM. Nu, één jaar later, brengen we in deze thematische nieuwsbrief een overzicht en stand van zaken rond de PFAS-problematiek en vooral de rol die de VMM hierin speelt.
De Vlaamse Milieumaatschappij maakte zopas de nieuwe metingen van de grondwaterstanden bekend. Daaruit blijkt dat in 54% van de meetplaatsen er een lage (36%) of zeer lage (18%) grondwaterstand wordt gemeten. 36% kent een normale grondwaterstand en 10% een hoge of zeer hoge grondwaterstand voor de tijd van het jaar. De meimaand was gemiddeld droger dan normaal, daardoor daalde in 86% van de meetplaatsen het grondwater. Ter vergelijking: op hetzelfde moment vorig jaar stond het grondwaterpeil op 51% van de meetplaatsen laag (23%) tot zeer laag (28%) voor de tijd van het jaar. In het warme voorjaar van 2020 stond het grondwaterpeil zelfs op 64% van de meetplaatsen laag (35%) of zeer laag (29%).
Door de droogte zakte het grondwater in Vlaanderen verder, dat blijkt uit het toestandsrapport van de Vlaamse Milieumaatschappij. Op 1 augustus vertoonde 79% van de meetplaatsen een lage (44%) tot zeer lage (35%) freatische grondwaterstand voor de tijd van het jaar. Ook de debieten van de onbevaarbare waterlopen zijn overal sterk gedaald. Op meer dan de helft van de meetplaatsen (53%) worden momenteel zeer lage en lage 14-daags gemiddelde debieten gemeten. Op 18% van de meetplaatsen worden zelfs historisch lage 14-daags gemiddelde debieten gemeten, met name op verschillende plaatsen in West-Vlaanderen, het Dender- en het Dijlebekken.
Bijna 90% van de officiële zwemzones aan de kust en in het binnenland krijgen de beoordeling 'uitstekend'. Dat blijkt uit de evaluatie van de zwemwaterresultaten van 2021. Ondertussen zijn de metingen van de VMM al opnieuw gestart, zodat je ook in het komende badseizoen met een gerust hart kunt gaan zwemmen.
Door de regen en de lage temperaturen van de voorbije twee weken is het voorlopig niet nodig om over te schakelen naar code oranje. De grondwaterstanden zijn verbeterd, de debieten in de waterlopen zijn wat hoger en het waterverbruik is verminderd. De Droogtecommissie behoudt code geel, met preventieve maatregelen zoals een captatieverbod om kwetsbare waterlopen te beschermen. Van een crisissituatie is op dit ogenblik dus geen sprake.
Na het uitzonderlijk natte jaar 2021 is de droogte terug van weggeweest. Intussen zijn we beter voorbereid op een mogelijke droge zomer. Via de Blue Deal werken we volop aan de broodnodige structurele aanpak van waterschaarste en droogte. Dreigt het toch droog te worden, dan wordt een gecoördineerde aanpak uitgerold om gepaste en weloverwogen maatregelen te nemen. Het afwegingskader waterschaarste ondersteunt ons hierbij.
Van Vlaanderen een circulaire koploper maken in Europa, dat is de uitgesproken ambitie van de Vlaamse Regering. De VMM en het Vlaams Werkgeversplatform zetten samen hun tanden in de opdracht om dat te realiseren op vlak van waterkringlopen. We onderzoeken hoe we circulair water nog meer kunnen inzetten als middel voor een duurzaam watergebruik en voor een robuust watersysteem in Vlaanderen.
