Zuurstof en zuurstofbindende stoffen in oppervlaktewater
Toestand, grafieken en evolutie doorheen de jaren
Kwaliteit waterlopen
Deel online
In het kort
Een goede zuurstofhuishouding is cruciaal voor een goede ecologische toestand. Gevoelige soorten vis of ongewervelden verdwijnen snel bij te lage zuurstofconcentraties. Maar te hoge concentraties zijn ook niet gewenst omdat ze schadelijk kunnen zijn voor de kieuwen van vissen. Ondergedompelde waterplanten (vooral microwieren) geven overdag zuurstof af aan het water door fotosynthese.
Hoe meer vervuiling met zuurstofbindende stoffen hoe minder zuurstof in het water. Chemisch zuurstofverbruik (CZV) is een maat voor de aanwezigheid van zuurstofbindende stoffen.
53% van de Vlaamse waterlichamen voldeed in 2023 aan de norm voor opgeloste zuurstof.
De zuurstofconcentraties in oppervlaktewater zijn langzaam verbeterd in de periode 2007-2013, maar daarna heeft die gunstige evolutie zich niet doorgezet.
Naast de minder snelle uitbouw van de openbare waterzuivering gedurende de laatste jaren hebben de extreme weersomstandigheden van de laatste jaren een belangrijke invloed gehad.
Toestand
Vlaamse waterlichamen zijn de grotere watersystemen, ze hebben een afstroomgebied groter dan 50km². In 2023 voldeed:
53% van de Vlaamse waterlichamen aan de norm voor opgeloste zuurstof.
44% aan de norm voor chemisch zuurstofverbruik (CZV).
Huishoudens hebben het grootste aandeel in de netto-emissies van zuurstofbindende stoffen naar oppervlaktewater. De netto-emissies van BZV en CZV door de landbouw zijn echter niet gekend. Netto-emissies zijn de vuilvrachten die effectief in het oppervlaktewater terechtkomen, na eventuele zuivering op een openbare rioolwaterzuiveringsinstallatie dus.
Evolutie
De zuurstofhuishouding van de Vlaamse oppervlaktewaterlichamen is verbeterd in vergelijking met 2007.
De gemiddelde zuurstofconcentratie nam toe van 7,5 mg/l in 2007 tot 8,1 mg/l in 2023. Ook de CZV-concentraties verbeterden.
In 2007 voldeed 38% van de Vlaamse waterlichamen aan de norm voor opgeloste zuurstof, in 2023 was dat 53%. Voor CZV was er een toename van 18 naar 44%.
Er zijn ook duidelijk meer meetplaatsen met een gunstige trend (periode 2014-2023) voor chemisch zuurstofverbruik (24%) dan een ongunstige trend (5%), voor zuurstof is dat verschil veel kleiner (18 tegenover 17%).
De verdere uitbouw van de openbare waterzuivering en de inspanningen van de bedrijven hebben bijgedragen aan die gunstige evoluties.
Bron: VMM
Bron: VMM
Bron: VMM
De verbeteringen vonden echter vooral plaats in de periode 2007-2013, daarna vlakten de trends duidelijk af. Voor opgeloste zuurstof is er zelfs helemaal geen verbetering meer opgetreden.
Naast de minder snelle uitbouw van de openbare waterzuivering gedurende de laatste jaren hebben de extreme weersomstandigheden van de laatste jaren een belangrijke invloed gehad:
De opeenvolging van extreme droogteperiodes tussen 2018-2020 en in 2022 zorgde voor een lagere verdunning van de vuilvrachten in de waterlopen en dus ook voor lagere zuurstofconcentraties. Warmer water kan ook minder zuurstof bevatten.
In 2021 viel dan weer bijzonder veel neerslag wat de zuivering van het huishoudelijk afvalwater bemoeilijkt. Een groter deel van de vuilvracht komt dan immers via overstorten rechtstreeks in het oppervlaktewater terecht en de vuilvracht die toekomt op de RWZI’s is dan meer verdund.
De “waterbom” van midden juli 2021 heeft vooral in het Demerbekken tijdelijk en lokaal gezorgd voor uitzonderlijk lage zuurstofconcentraties door een combinatie van het overstorten van ongezuiverd rioolwater en de afbraak van afgestorven organisch materiaal in de overstroomde gebieden en wachtbekkens.
De evoluties voor CZV zijn de laatste jaren gunstiger dan die voor opgeloste zuurstof. Dat illustreert dat de CZV-concentraties een directer verband hebben met de (dalende) lozingen van zuurstofbindende stoffen dan de zuurstofconcentraties, die ook sterk afhankelijk zijn van de weersomstandigheden en de biologische activiteit in de waterlopen.
Hoe pakken we dit aan?
De stroomgebiedbeheerplannen bepalen wat Vlaanderen zal doen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater te verbeteren. Alle maatregelen en acties om de toestand van de watersystemen te verbeteren of de overstromingsrisico's beter te beheren, zijn samengebracht in het maatregelenprogramma. Vooral van belang voor deze indicator is Groep 7B - Verontreiniging oppervlaktewater en meer bepaald de verdere uitbouw en verbetering van de openbare waterzuivering.
vmm.be gebruikt cookies om jouw surfervaring te verbeteren.
Sommige cookies zijn noodzakelijk om de website optimaal te laten functioneren. Andere cookies zijn optioneel en worden gebruikt om jouw surfervaring op deze website te verbeteren. Als je op Alle cookies aanvaarden klikt, aanvaard je ook de optionele cookies. Wil je liever zelf kiezen welke cookies je aanvaardt? Klik op Cookievoorkeuren beheren.
Meer informatie over de gebruikte cookies en hoe u uw toestemming vervolgens kunt intrekken, vindt u in ons Privacybeleid.