Ecologische toestand
- De Europese kaderrichtlijn Water, omgezet in het Vlaams decreet Integraal Waterbeleid, stelt als doel voor de oppervlaktewaterlichamen o.a. een goede ecologische toestand voorop. De biologische kwaliteitselementen fytoplankton, macrofyten, fytobenthos, macro-invertebraten en vissen, en een aantal hydromorfologische en fysisch-chemische parameters bepalen de ecologische toestand.
- Het doel wordt bijna nergens bereikt. Heel wat waterlichamen scoren wel al goed voor een of meerdere biologische kwaliteitselementen.
- De toestand verbetert langzaam.
Toestand
Vlaamse waterlichamen hebben een afstroomgebied groter dan 50km².
- Van de 195 Vlaamse waterlichamen is er slechts 1 (0,5%) die de goede ecologische toestand of, in het geval van kunstmatige of sterk veranderde waterlichamen, het goede ecologische potentieel haalt bij de meest recente evaluatie.
- 36% scoort matig. Die Vlaamse waterlichamen zitten dus niet meer zo ver van de doelstelling.
- 64% van de Vlaamse waterlichamen wordt als slecht of ontoereikend beoordeeld wat impliceert dat er nog ingrijpende maatregelen nodig zijn om er de goede toestand te halen.
Hoewel heel wat Vlaamse waterlichamen al wel een goede score halen voor individuele parameters zoals macro-invertebraten, macrofyten, fytobenthos en/of fytoplankton, wordt het vooropgestelde doel dus quasi nergens al helemaal gehaald. De beoordeling van de ecologische toestand gaat dan ook uit van een one-out-all-out-principe. Alle biologische kwaliteitselementen en een aantal hydromorfologische en fysisch-chemische parameters moeten dus goed scoren alvorens de eindbeoordeling ook goed is.
Evolutie
Uit de beoordeling van de Vlaamse waterlichamen in 2012, 2015, 2018 en 2021 blijkt dat:
- de toestand langzaam verbetert;
- met name het percentage met een slechte of ontoereikende toestand duidelijk gedaald is;
- de snelheid waarmee de verbetering zich voltrekt, ruim onvoldoende is om alle waterlichamen tegen 2027 in een goede toestand te brengen.
Hoe pakken we dit aan?
Om de ecologische toestand van de waterlopen te verbeteren, is het vooral nodig:
- de stikstof- en fosforverliezen uit de landbouw verder aan te pakken;
- de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen, waaronder pesticiden, verder terug te dringen;
- de openbare waterzuivering verder uit te breiden en te verbeteren;
- de hydromorfologische kwaliteitselementen van de waterlopen, zoals oeverstructuur en meandering, verder te verbeteren.
De stroomgebiedbeheerplannen bepalen wat Vlaanderen zal doen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater te verbeteren. Alle maatregelen en acties om de toestand van de watersystemen te verbeteren of de overstromingsrisico's beter te beheren, zijn samengebracht in het maatregelenprogramma.
Naarmate de ecologische kwaliteit van de waterlopen verbetert, wordt het steeds belangrijker om incidentele verontreinigingen snel aan te pakken en de ecologische schade in te perken.