Pesticiden in grondwater (2006-2017)

Doelstellingen

Er wordt een opdeling gemaakt in drie categorieën:

• actieve stoffen van pesticiden norm van 0,1 µg/l;
• relevante metabolieten: norm van 0,1 µg/l;
• niet-relevante metabolieten: richtwaarde van 0,75 µg/l.

Metabolieten zijn de  afbraakproducten van een werkzame moederstof, na biologische of abiotische omzetting in het milieu. Of metabolieten relevant zijn of niet, wordt vastgelegd door de FOD Volksgezondheid en heeft o.a. te maken met het feit of ze al dan niet humaan-toxisch zijn of bv. nog vergelijkbare eigenschappen hebben als de werkzame moederstof.

Toestand  

Overschrijdingen in 2017:

• S-metolachloor ESA (metaboliet van S-metolachloor, verschillende teelten zoals maïs en groenten) en desphenyl-chloridazon (metaboliet van chloridazon, bieten- en uienteelt): overschrijdingen op meer dan 30% van de meetplaatsen.
• Dimethylsulfamide (DMS, metaboliet van tolylfluanide): 12 % normoverschrijdingen. Tolyfluanide is een fungicide dat niet meer toegelaten is als gewasbeschermingsmiddel maar nog wel toegepast mag worden als biocide (bv. voor houtverduurzaming).
• Overige stoffen: minder dan 10 %, en vaak zelfs in minder dan 1 %, van de overschrijding van de norm of richtwaarde.

De Europese kaderrichtlijn Water vraagt onder meer een bepaling van de kwalitatieve toestand van het grondwater. Daarbij hoort ook een uitgebreide analyse van pesticiden en hun metabolieten. Dit heeft uitsluitend betrekking op de freatische grondwaterlichamen, want alleen hier kunnen deze stoffen in relevante mate voorkomen:

• 8 freatische grondwaterlichamen bevinden zich in een ontoereikende toestand voor pesticiden.
• 16 freatische grondwaterlichamen bevinden zich in de goede toestand voor pesticiden.

Evolutie

Heel wat stoffen vertonen duidelijk een gunstige evolutie, zowel wat betreft de normoverschrijdingen als de concentraties. Het gaat dan vaak over verboden pesticiden (bv. atrazine, isoproturon) en hun afbraakproducten (bv. desethylatrazine).

Voor desphenyl-chloridazon ligt het percentage overschrijdingen van de richtwaarde in de periode 2015-2017 opvallend hoger dan in de periode 2012-2014. De statistische trendanalyse wijst in dezelfde richting met op 21 % van de meetfilters een significante stijging van de concentraties. 

Hoe pakken we dit aan?

De stroomgebiedbeheerplannen bepalen wat Vlaanderen zal doen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater te verbeteren. Alle maatregelen en acties die genomen worden om de toestand van de watersystemen te verbeteren of de overstromingsrisico's beter te beheren, zijn samengebracht in het maatregelenprogramma. Voor pesticiden in het grondwater is vooral Groep 7A - Grondwaterkwaliteit belangrijk. 

Op federaal niveau is er het Nationaal Actieplan. Stoffen die tot verontreiniging van het grondwater leiden, kunnen via de FOD gezondheid van de markt worden genomen.