Ontvang je graag mailupdates over de projecten waar we aan werken? Schrijf je in op de maandelijkse VMM-nieuwsbrief voor milieuprofessionals»
Grotere regenwaterputten en meer water dat moet infiltreren: het is één van de vele maatregelen waarmee Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir Vlaanderen beter wil wapenen tegen de droogte en mensen thuis over voldoende water wil laten beschikken. Opvallend: ook het openbaar domein ontspringt niet langer de dans.
In 2023 gaat de strijd tegen droogte en waterschaarste in Vlaanderen verder. De Blue Deal, het ambitieuze antwoord van de Vlaamse Regering in die strijd, gaat haar derde levensjaar in. Ook de VMM werkt hieraan mee. Zo starten er bij het begin van 2023 vier nieuwe waterloopprojecten op die water meer ruimte geven en het overstromingsrisico in de omgeving verlagen.
Eind vorig jaar kende de Vlaamse Regering investeringssteun toe aan 11 nieuwe proeftuinen droogte. Het gaat telkens over samenwerkingen tussen meerdere partners die waterstromen uitwisselen en zichzelf beter beschermen tegen droogte en waterschaarste. Het steunprogramma komt tot stand dankzij de extra middelen die Europa ter beschikking stelt voor de Blue Deal.
In de vallei van de Kleine Nete, op en rond het Viersels Gebroekt in Zandhoven, werkt Natuurpunt samen met het Departement Omgeving, Agentschap Natuur en Bos, de Vlaamse Milieumaatschappij, de provincie Antwerpen, de gemeente Zandhoven en De Vlaamse Waterweg - aan de afgraving van een historisch opgehoogd overstromingsgebied. In het verleden werd hier een oppervlakte van 3.2 ha valleigrond opgehoogd met bouwpuin uit de omgeving. Natuur en waterberging gingen verloren. Dankzij dit project zal het waterbufferend vermogen van de vallei van de Molenbeek-Bollaak hersteld worden en krijgen het Europees beschermde zomerklokje en de blauwborst er nieuwe kansen.
De voorbije maanden onderging het Webbekomsbroek op het grondgebied van Diest een heuse gedaanteverandering. In het kader van de Blue Deal wordt daar hard gewerkt om verdroging van het gebied tegen te gaan en als onderdeel van een Europees LIFE-project, LIFE Delta werden natuurbeheerwerken uitgevoerd. Deze werken verbeteren zowel natuurwaarden, recreatie, waterbeheer én waterveiligheid.
Op 25 november kende de Vlaamse Regering investeringssteun toe aan 11 projecten die sterk inzetten op waterbesparing en circulair watergebruik. Het gaat om samenwerkingen tussen meerdere partners die door uitwisseling van waterstromen beter beschermd zijn tegen droogte en waterschaarste. De projecten kaderen in het steunprogramma ‘Proeftuinen droogte’ dat deel uitmaakt van de Blue deal.
Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir geeft financiële steun aan 21 gemeenten die in de toekomst regenwater zullen hergebruiken. Daarmee besparen ze op kostbare waterbronnen zoals drink- en grondwater, wat niet onbelangrijk is in tijden van schaarste. De steun kadert in de Blue Deal van Demir: “Door de klimaatverandering zullen de komende zomers, zoals de voorgaande, zeer droog zijn. We zullen fors in actie moeten komen om in die droge periodes waterschaarste te vermijden. Vlaamse steden en gemeenten beschikken over een enorm potentieel aan infrastructuur voor regenwateropvang. Met de Blue Deal helpen we hen dit potentieel zo goed mogelijk te benutten en inspireren we andere gemeentebesturen om mee op de kar te springen”. De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) coördineert de investeringen.
De Vlaamse Milieumaatschappij en de stad Brugge slaan de handen in elkaar. In september start de openlegging van de Kerkebeek in wijkpark Ten Boomgaard. Door de waterloop van haar betonnen keurslijf te ontdoen, kan ze meer water bergen en zal de buurt genieten van een groenblauwe omgeving. Dit project is één van de maatregelen van het riviercontract Kerkebeek en wordt mogelijk gemaakt door de Blue Deal.
De Vlaamse Regering investeert mee in vijf bedrijfsprocessen die in de toekomst 33,3 miljoen m³ of 33,3 miljard liter gezuiverd rioolwater zullen gebruiken als waterbron voor proces- of drinkwater. Dat gebeurt samen met Aquafin, de uitbater van de Vlaamse rioolwaterzuiveringsinstallaties. De investering kadert in de Blue Deal, de strijd tegen droogte en waterschaarste.
Afgelopen zondag organiseerde de VMM in samenwerking met de stad Diest een openwerfdag over de waterwerken aan de Grote Steunbeer. Doorheen de dag volgden meer dan 260 geïnteresseerden het verdere verloop van de werken tijdens vier wandelingen langs de projectsite. Dankzij de waterwerken vermindert het overstromingsrisico in de omgeving, krijgt de natuur een boost en zal de Demer binnenkort weer door Diest stromen.
De Kleine Gete in Wange (Landen) meandert opnieuw. De VMM rondde er recent de werken af en herstelt zo de oorspronkelijke structuur van de waterloop, 50 jaar nadat ze werd recht getrokken. Dankzij de hermeandering kan de waterloop meer water bergen en wordt de waterafvoer naar stroomafwaarts gelegen gebieden vertraagd, herstellen we de habitat van heel wat fauna en flora en verhogen we de landschappelijke belevingswaarde.
Al doende leren en experimenteren met nieuwe technieken op het terrein. Het zijn belangrijke ontwikkelingen in de strijd tegen droogte en waterschaarste in Vlaanderen. In 20 proeftuinen droogte werken daarom bedrijven uit diverse sectoren momenteel aan innovatieve projecten om slimmer om te gaan met water. Om vragen en bezorgdheden op te vangen organiseerde de VMM een kennisuitwisselingsmoment voor alle lopende proeftuinen.
Van september tot het einde van dit jaar werkt de VMM samen met het Agentschap Wegen en Verkeer aan de openlegging van de Woluwe langs de R22 tussen de Haachtsesteenweg en de Beaulieustraat in Machelen. Op die manier krijgt de waterloop meer ruimte waardoor ze extra water kan bufferen. Het project wordt mogelijk gemaakt dankzij de Blue Deal.
Hoe kunnen bedrijven hun waternoden op elkaar afstemmen om zo het gebruik van kostbare waterbronnen te verminderen? En hoe kunnen plantenbakken een rol spelen in de zuivering van huishoudelijk afvalwater? Ontdek het in de nieuwe reportage van Z-water
Na een uitzonderlijk droge zomer deed de regenachtige maand september het ondiep grondwater opnieuw stijgen. Op 1 oktober toonde 54% van de meetplaatsen van de Vlaamse Milieumaatschappij een lage (34%) tot zeer lage (20%) ondiepe grondwaterstand voor de tijd van het jaar. Ten opzichte van een maand geleden stegen overal in Vlaanderen ook de debieten van onze waterlopen sterk. Terwijl de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) begin september nog in meer dan 90% van de locaties lage tot zeer lage debieten registreerden, meten ze nu op de helft van de meetplaatsen normale waterstanden en op een derde van de locaties zelfs hoge tot zeer gemiddelde debieten.
Vandaag zet de Vlaamse Milieumaatschappij de slibruiming van het Zuidervaartje verder. Nu het broedseizoen voorbij is, staat het traject langs de historische vesten van Damme op de planning. Eerder werd al 27.000 m³ slib geruimd, met het laatste traject zal daar nog eens 8.000 m³ bij komen. Alle slib wordt naar de Kerkstraat gebracht waarna het per vrachtwagen naar een erkend centrum voor grondreiniging en tijdelijke opslagplaats gaat. De werken zullen ongeveer 6 weken duren.
De huidige droogte maakt duidelijk dat we het watersysteem, het waterbeheer en watergebruik structureel moeten aanpassen. Daarom lanceerde de Vlaamse Regering 2 jaar geleden de Blue Deal, een ambitieus plan tegen waterschaarste en droogte. Ook de VMM werkt eraan mee i.s.m. partners.
De voorbije weken namen waterbeheerders waterbesparende maatregelen om de waterpeilen en waterafvoeren zo goed mogelijk te handhaven en de watervoorziening te garanderen. Al valt nu eindelijk hoognodige neerslag, de droogteproblematiek is daarmee nog niet voorbij. De Droogtecommissie, de VMM en andere actoren blijft de droogte- en waterschaarstetoestand verder opvolgen.
In september starten de VMM, OVAM, ANB en Tessenderlo Group met de sanering van het vierde en laatste deelgebied van de Winterbeek. Dit laatste traject loopt tot de monding in de Demer, inclusief het natuurgebied van de Kloosterbeemden. Daar wordt een saneringsaanpak gehanteerd die focust op vernatting van het ganse gebied.
Begin september start de Vlaamse Milieumaatschappij met inrichtingswerken aan de voormalige Dexiavijver in Kraainem. Het project bestaat uit een slibruiming en enkele ingrepen zoals de aanleg van een moeraszone. De vijver zal op termijn een natuurlijke habitat vormen voor vissen, watervogels en amfibieën en optimaal water bufferen. Dit project maakt deel uit van de Blue Deal.
We worden steeds vaker geconfronteerd met periodes van droogte, waardoor structurele maatregelen nodig zijn. Daarom startte de VMM met werken in het Webbekomsbroek in Diest. De werken maken deel uit van de Blue Deal.
Door de droogte zakte het grondwater in Vlaanderen verder, dat blijkt uit het toestandsrapport van de Vlaamse Milieumaatschappij. Op 1 augustus vertoonde 79% van de meetplaatsen een lage (44%) tot zeer lage (35%) freatische grondwaterstand voor de tijd van het jaar. Ook de debieten van de onbevaarbare waterlopen zijn overal sterk gedaald. Op meer dan de helft van de meetplaatsen (53%) worden momenteel zeer lage en lage 14-daags gemiddelde debieten gemeten. Op 18% van de meetplaatsen worden zelfs historisch lage 14-daags gemiddelde debieten gemeten, met name op verschillende plaatsen in West-Vlaanderen, het Dender- en het Dijlebekken.
De Vlaamse Milieumaatschappij voerde de afgelopen maanden graafwerken uit in het wachtbekken in Assent (Bekkevoort). Hierdoor kan het wachtbekken meer water bergen. In combinatie met de aanplant van inheemse bomen en struiken zal de vallei van de Begijnebeek opnieuw als natte natuur functioneren. De werken maken deel uit van de Blue Deal.
De rivier de Berwijn zorgt regelmatig voor wateroverlast in de dorpskern van Moelingen (Voeren). Daarom zocht de Vlaamse Milieumaatschappij naar ingrepen die het overstromingsrisico verminderen. Zo kreeg de Berwijn ter hoogte van de dorpskern extra ruimte en werd onder meer een brug verwijderd die de waterloop versmalde. Daardoor is de kans op overstromingsschade in Moelingen gedaald. De werken werden mogelijk gemaakt door de Blue Deal.
Met een nieuwe testopstelling aan een overstort op de Nederaalbeek in Etikhove, ter hoogte van Puttene, combineert de Vlaamse Milieumaatschappij verschillende meetmethoden. De VMM wil de impact van deze overstort op de waterloop in kaart brengen. De Nederaalbeek rond Puttene is aangeduid als speerpuntgebied en is extra gevoelig voor incidenten zoals overstortwerking.
Een 40-tal woningen langs de rivier de Noordede in Bredene zijn voortaan beter beschermd tegen overstromingsschade. De Vlaamse Milieumaatschappij legde een dijk aan om deze woningen beter te beschermen en richtte een meer natuurlijke oeverzone in zodat ook fauna en flora een opsteker krijgen. De werken maken deel uit van de Blue Deal.
De Vlaamse Milieumaatschappij maakte zopas de nieuwe metingen van de grondwaterstanden bekend. Daaruit blijkt dat in 54% van de meetplaatsen er een lage (36%) of zeer lage (18%) grondwaterstand wordt gemeten. 36% kent een normale grondwaterstand en 10% een hoge of zeer hoge grondwaterstand voor de tijd van het jaar. De meimaand was gemiddeld droger dan normaal, daardoor daalde in 86% van de meetplaatsen het grondwater. Ter vergelijking: op hetzelfde moment vorig jaar stond het grondwaterpeil op 51% van de meetplaatsen laag (23%) tot zeer laag (28%) voor de tijd van het jaar. In het warme voorjaar van 2020 stond het grondwaterpeil zelfs op 64% van de meetplaatsen laag (35%) of zeer laag (29%).
Na het uitzonderlijk natte jaar 2021 is de droogte terug van weggeweest. Intussen zijn we beter voorbereid op een mogelijke droge zomer. Via de Blue Deal werken we volop aan de broodnodige structurele aanpak van waterschaarste en droogte. Dreigt het toch droog te worden, dan wordt een gecoördineerde aanpak uitgerold om gepaste en weloverwogen maatregelen te nemen. Het afwegingskader waterschaarste ondersteunt ons hierbij.
Tijdens het Congres Publieke Ruimte is de herinrichting van het speerpuntgebied Kalkense Meersen in de prijzen gevallen in de categorie 'landelijke projecten'. Het gebied in Laarne en Wichelen werd door de VMM en het Agentschap voor Natuur en Bos van een drooggepompt landbouwgebied omgevormd in een levend meersenlandschap, met als blikvanger een opnieuw opengelegde oude Scheldemeander.
Vorige zomer startte de VMM met werken aan de oude Demer stuw, de Grote Steunbeer, aan de Saspoort in Diest. De stuw wordt volledig vernieuwd om het waterpeil van de Demer te kunnen sturen en de échte Demer weer door het stadscentrum te laten stromen. Op 25 april worden de werken heropgestart.
De Vlaamse Milieumaatschappij zet haar schouders onder de Blue Deal en bindt zo mee de strijd aan tegen waterschaarste en droogte in Vlaanderen.
Elke dag opnieuw werkt de Vlaamse Milieumaatschappij aan het milieu van morgen. Water, lucht en klimaat(adaptatie) zijn onze kerntaken.
