Fosfaat in oppervlaktewater in landbouwgebied

• De milieukwaliteitsnormen voor fosfaat in oppervlaktewater gelden voor de jaargemiddelde concentratie, zijn gespecifieerd per waterlooptype en variëren van 0,07 tot 0,14 mg P/l.
• Het normenstelstel voorziet ook een indeling in kwaliteitsklassen waarbij de grens tussen goed en matig overeenkomt met de milieukwaliteitsnorm.

 

In het winterjaar 2023-2024:

• overschrijdt 66,5% van de meetplaatsen de norm;
• behoort 22% van de meetplaatsen tot de klasse "slecht" wat impliceert dat de fosfaatnorm er in ruime mate overschreden wordt.

In de periode tussen 2015-2016 en 2021-2022 is het aantal meetpunten dat aan de milieukwaliteitsnorm voldoet (de klassen “goed” en “zeer goed”) traag toegenomen. Dit kan het gevolg zijn van de stelselmatige verstrenging van de fosfaatbemestingsnormen sinds MAP 5. Die gunstige evolutie heeft zich niet doorgezet in 2022-2023 en 2023-2024. Het aantal meetpunten in de klasse “zeer goed” daalt van 28% in 2022-2023 tot 17% in 2023-2024. Deze achteruitgang kan deels het gevolg zijn van de wateroverlast in de winterperiode van 2023-2024, met mogelijks meer fosfaatbelasting uit erosie. Ook de droogteperiodes van 2017-2020 kunnen een rol hebben gespeeld in de meetresultaten. Er konden minder stalen genomen worden omdat verschillende meetplaatsen droogvielen in de zomerperiode.

Het 6de mestactieplan voor de periode 2019-2022 (MAP 6) moest ervoor zorgen dat minder nitraten en fosfaten uit meststoffen in het water terechtkomen. Belangrijke elementen zijn o.a.:

• bemesten met de meest geschikte mestsoort en bemestingstechniek, volgens de juiste dosis en op het juiste tijdstip,
• de bodemkwaliteit verbeteren;
• de directe verliezen van nutriënten tegengaan;
• de gebiedsgerichte aanpak.

Belangrijk is ook om de specifieke maatregelen voor fosfor uit MAP 5 verder te zetten:

• De fosforbemestingsnormen zijn per teelt gedifferentieerd volgens de fosfaatbeschikbaarheid van de bodem en gaan uit van evenwichtsbemesting.
• Op percelen met hoge en zeer hoge fosfaatbeschikbaarheid gelden bemestingsnormen die lager zijn dan het niveau van evenwichtsbemesting zodat op deze percelen fosfor uitgemijnd wordt.

Op 18 december 2024 keurde het Vlaams Parlement wijzigingen aan het Mestdecreet goed. Belangrijke wijzigingen zijn o.a.:

• de maximale bemestingsnormen in gebieden waar nog een grote verbetering van de waterkwaliteit nodig is;
• beschermingsstroken van minstens 3 meter langs alle waterlopen van de Vlaamse Hydrografische Atlas waar geen mest en gewasbeschermingsmiddelen toegepast mogen worden.

De website van VLM geeft meer info.

De stroomgebiedbeheerplannen bepalen wat Vlaanderen zal doen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater te verbeteren. Alle maatregelen en acties om de toestand van de watersystemen te verbeteren of de overstromingsrisico's beter te beheren, zijn samengebracht in het maatregelenprogramma. Voor deze indicator is vooral Groep 7B - Verontreiniging oppervlaktewater van belang.

• Nutriënten in oppervlaktewater en grondwater in landbouwgebied - Resultaten 2023-2024
• Mestrapport 2024
• Geoloket waterkwaliteit (fosfaatconcentraties per meetpunt)