Uitstoot fijn stof (PM₁₀ en PM₂,₅) naar lucht door de huishoudens
- Verwarming met hout(kachels) is de belangrijkste bron van fijn stof PM₁₀ en PM₂,₅.
- De uitstoot door verwarming met stookolie en vooral steenkool daalde sterk.
- De transitie naar milieuvriendelijkere manieren van verwarmen en het verjongen van het kachelpark is dé uitdaging voor de toekomst.
Gezondheidseffect
Door het inademen van fijn stof komt het in ons lichaam, hoe kleiner de deeltjes hoe dieper ze in het menselijk lichaam kunnen doordringen en hoe meer schade ze kunnen veroorzaken:
- Hoe klein de blootstelling ook is, er is altijd een risico op een schadelijk effect op de gezondheid.
- Kortdurende blootstelling aan hogere concentraties veroorzaken vroegtijdige sterfte, verhoogde ziekenhuisopnames vanwege hart- of longproblemen, acute en chronische bronchitis en astma-aanvallen.
- Langdurige blootstelling (maanden tot jaren) veroorzaken vroegtijdige sterfte, vooral bij mensen met chronische hart- of longziekten, een verminderde groei van de longfunctie bij kinderen, longkanker alsook borstkanker en kanker in het spijsverteringsstelsel.
Naast gezondheidseffecten heeft fijn stof een invloed op het klimaat: naargelang de samenstelling kan fijn stof zowel voor afkoeling als voor opwarming zorgen.
Doelstellingen
Volgens de Green Deal huishoudelijke houtverwarming, opgenomen in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030:
| 2021 | Doel 2030 | |
|---|---|---|
| PM2.5 (t.o.v. 2016) | - 29 % | - 50 % |
| PM10 (t.o.v. 2016) | - 29 % | - 50 % |
Toestand in 2022
De meeste huishoudelijke uitstoot van fijn stof werd veroorzaakt door de verwarming van woningen:
- Met een aandeel van 85 % was de verbranding van hout de belangrijkste bron van fijn stof.
- De andere brandstoffen (aardgas, kolen, propaan-butaan-LPG en stookolie) hadden een gezamenlijk aandeel van 4 % in de huishoudelijke uitstoot van fijn stof.
De overige huishoudelijke activiteiten (mobiele machines, bakken van vlees, barbecue, tabak roken en afsteken vuurwerk) waren verantwoordelijk voor de resterende 11 % van de uitstoot.
Evolutie
Er is geen duidelijke trend in de totale huishoudelijke uitstoot van fijn stof in de periode 2005-2022:
- Schommelingen tussen opeenvolgende jaren in de uitstoot door verwarming van woningen zijn te verklaren door variabele weersomstandigheden en dus verwarmingsbehoefte.
- De uitstoot door verwarming met stookolie neemt af.
- De uitstoot door het gebruik van steenkool daalde, vooral vanaf 2016.
- Het aantal huishoudens met hout als verwarming steeg volgens de Energiebalans Vlaanderen 2005-2022.
- De transitie naar milieuvriendelijkere manieren van verwarmen en het verjongen van het kachelpark is dé uitdaging voor de toekomst.
- De eventuele effecten van de energiecrisis (shift naar meer houtverbruik) kunnen niet ten volle in de emissies doorgerekend worden omwille van de beperkte beschikbaarheid aan jaarafhankelijke inputdata.
Hoe pakken we dit aan?
In samenwerking met de sector werd een Green Deal huishoudelijke houtverwarming afgesloten. Deze werd beëindigd in oktober 2022. De publicaties, het voorbereidend onderzoekwerk, de kennisopbouw en andere bereikte resultaten van de Green Deal staan op de website van de Green Deal huishoudelijke houtverwarming. In het vervolgtraject op de Green Deal zullen bijkomende maatregelen vastgelegd worden waarbij vooral ingezet worden op de uitfasering van de oudere en meest vervuilende houtkachels en open haarden. Voor het stoken van hout zijn er een aantal regels en adviezen.
Een volledig overzicht van de maatregelen voor een betere luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Een bespreking van de voortgang van de maatregelen staat in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.
Meer informatie