‘Otter over de grens’: Europees project maakt ruimte voor de otter in Vlaanderen
Belangrijk voor de biodiversiteit
De Europese otter speelt als roofdier een cruciale rol in het in balans houden van ecosystemen. Ze houden de visstand gezond en helpen mee om invasieve soorten, zoals de Amerikaanse rivierkreeft, terug te dringen. “De otter is een symbool voor gezonde ecosystemen”, legt Luc Van Craen, projectleider bij de VMM, uit. “Als de otter aanwezig is, betekent dit dat de waterkwaliteit goed is en dat er voldoende vis in het water zit. De otter is een echte ambassadeur voor het welzijn van onze waterlopen en -wegen”. De terugkeer van de otter in Vlaanderen is dus niet alleen een hoopgevend teken voor de otter zelf, maar ook voor de hele biodiversiteit in de regio.
Grensoverschrijdend samenwerken aan een gezonde otterpopulatie
Het project richt zich specifiek op het herstel van de leefgebieden en migratieroutes van de otter in Vlaanderen en Nederland. De Bovenmark, een rivier die vanuit Vlaanderen Nederland binnenstroomt, is een van de kerngebieden van het project. Door natuurlijke oevers te herstellen en natte natuurgebieden te creëren, willen de VMM en het Waterschap Brabantse Delta het leefgebied van de otter vergroten en de voedselvoorziening verbeteren. Tegelijkertijd werkt de gemeente Breda aan de natuurlijke inrichting van de singels in de stad. Daardoor ontstaan zogenaamde ‘natuurlijke stapstenen’ die de otter moeten helpen om veilig over de grens te migreren.
Versterken van ecologische verbindingen
Een van de grootste bedreigingen voor de otter in de grensregio is het verkeer. Jaarlijks wordt een groot deel van de otterpopulatie aangereden. Het project pakt deze uitdaging aan door veilige doorgangen onder bruggen en wegen te creëren en migratievoorzieningen aan te leggen zoals ecotunnels. “We richten ons op de ontsnippering van wegen”, zegt Van Craen, “zodat otters veilig kunnen migreren zonder slachtoffer te worden van het verkeer. Binnen het project worden een aantal knelpunten onderzocht en oplossingen voorgesteld, die dan in een latere fase gerealiseerd worden.” Dat is essentieel, want veilige migratieroutes zorgen niet alleen voor bescherming van de otter, maar voorkomen ook genetische inteelt door de uitwisseling tussen populaties te vergemakkelijken.
“Daarnaast worden ook extra leefgebieden langs het water aangelegd”, vertelt Van Craen. “De otters hebben niet alleen veilige doorgangen nodig, maar ook plekken om te rusten en om zich te verschuilen. Als onderdeel van het project leggen we een nieuwe meander aan en graven we oeverstroken af zodat er moeraszones ontstaan, waar vissen zich kunnen voortplanten en otters schuilplaatsen vinden.”
Innovatieve technieken volgen de otter op
Otters zijn schuwe dieren en dat maakt het moeilijk om ze direct te observeren. Van Craen: “Er worden verschillende methodes gebruikt om de aanwezigheid van otters te meten. Eén daarvan is het opsporen van hun uitwerpselen, zogenaamde ‘spraints’. Experts kunnen op basis van die uitwerpselen bepalen of otters in een bepaald gebied aanwezig zijn. Ook nestlocaties of voetafdrukken worden gebruikt om meer informatie te verzamelen. Een meer geavanceerde techniek is het gebruik van eDNA, waarbij genetisch materiaal uit watermonsters wordt verzameld om de otters op te sporen.” Op basis van die gegevens kunnen we gerichte maatregelen nemen om de leefomgeving van de otters verder te verbeteren.
Bijdrage aan bredere ecologische doelen
Het project, dat loopt tot maart 2027, is vooral gericht op het herstel van de otterpopulatie. “Door het project te combineren met het verbeteren van de waterkwaliteit en visbestanden, ondersteunen we niet alleen de otters, maar dragen we ook bij aan bredere ecologische doelen. Dat is een belangrijk aspect van ons werk bij de VMM en het helpt ons om de algemene milieudoelstellingen te bereiken”, weet Van Craen.
Het project ‘Otter over de grens’ toont dat samenwerking over de grenzen heen essentieel is voor natuurherstel en biodiversiteit. Samen met de betrokken partners zetten we stappen vooruit naar een gezondere toekomst voor mens en dier.
