Samenwerking met stad Roeselare
Solide basis sinds 2018
Stad Roeselare stapte al in 2012 in het eerste Burgemeesterscovenant. In 2017 ging stad Roeselare een Europees engagement aan rond CO2. In 2018 werd hun ambitieus klimaatplan al opgestart, strenger dan de toenmalige Europese doelstellingen. Die zijn intussen verscherpt maar omdat de ambities zo groot waren, is het klimaatplan nog verder bruikbaar.
Pieter: “We proberen het klimaatplan nu steeds meer te linken aan gezondheid, omdat het onze acties meer concreet maakt en zo de burgers mee over de streep trekt. Het plan is een solide basis, berekend door officiële instanties. Aanvankelijk was daar één collega mee bezig, nu heeft elk thema een eigen team. De opzet van het klimaatprogramma is om Roeselare klimaatneutraal te maken via duurzame warmte, duurzame elektriciteit, renovatie, klimaatadaptatie en meer groen en water. Alle communicatie over deze topics gaat naar burgers, scholen en bedrijven. Daarnaast hebben we nog een aantal andere initiatieven: laadpalen installeren, werken rond luchtkwaliteit, oppervlaktedaken, circulariteit van water … We kijken bijvoorbeeld hoe we de daken optimaal kunnen inrichten met zonnepanelen, we maken er groendaken van of geven ze een extra functie door er een sportveld van te maken.”
Druk bezig met luchtkwaliteit
Dankzij haar centrale ligging in de provincie West-Vlaanderen, is stad Roeselare al van oudsher een handelsstad. Als industriële hotspot, wat veel uitstoot van onder andere fijn stof met zich meebrengt, is stad Roeselare al sinds 2003 bezig met luchtkwaliteit. Stad Roeselare werd in 2017-2018 als betrokken partij ook bevraagd door de VMM voor een Green Deal rond houtstook. In 2018 organiseerde stad Roeselare de eerste workshop met burgers rond het bouwen van sensoren, in navolging van LeuvenAir.
Stad Roeselare contacteerde zelf de VMM voor een samenwerking rond luchtkwaliteit omdat de Nederlandse collega’s van RIVM (Rijksinstituut voor Gezondheid en Milieu) al veel inspirerend werk hadden gestoken in burgerwetenschap. Stad Roeselare werkte indertijd mee aan het actieplan “Industriële stofemissies” van toenmalig minister van Leefmilieu Kris Peeters. De problemen in de industrie zijn ondertussen verminderd.
Bert: “De context was heel specifiek. Vooral mineraalstof vormde een probleem, wat zwaarder doorweegt wanneer fijn stof gemeten wordt via gravimetrie. We hebben die resultaten besproken met de bedrijven en de Vlaamse overheid. Ondertussen zit Roeselare niet meer in dat plan. Genomen maatregelen zoals het verlagen van de snelheid van 70 km/u naar 50 km/u en extra vergunningsvoorwaarden qua ladingverlies en netheid openbaar domein hadden een grote invloed op de luchtkwaliteit. Nu zien we het zwaartepunt verschuiven naar gebouwenverwarming en mobiliteit, wat moeilijke thema’s zijn. Stad Roeselare werkte ook samen met VITO aan het project AIRQMAP waarbij burgers maten door een blackcarbonmeter aan een fiets te hangen. Natuurlijk volgde stad Roeselare ook alle luchtkwaliteitsinitiatieven, zoals Curieuzeneuzen en Chemkar, op.”
Van parking naar park
De samenwerking met de VMM ligt zowel op vlak van subsidies als op vlak van advies. Stad Roeselare heeft een samenwerkingsovereenkomst voor twee volledige automatische meetstations (aan de haven en in de stad) die de modellen van de VMM voedt. Er zijn ook een aantal grote ingrepen in de stad (sommige al genomen, sommige gepland), bijvoorbeeld een grote parking die wordt omgevormd tot een park van 8000 m².
Pieter: “We willen uitmeten wat voor en na de switch gebeurt met de luchtkwaliteit bij projecten van die grootte. Ook daarvoor werken we samen met de VMM. Er hangen passieve samplers op verschillende plaatsen die een jaar lang elke week vervangen worden. Dat is een herhaling van een meetcampagne van NOX in 2010. We herhalen ook altijd de smogadviezen van de VMM naar onze inwoners om houtstook te ontmoedigen.”
Bert: “Luchtkwaliteit staat niet zozeer in het klimaatplan an sich, maar wel als item in het meerjarenplan. We hebben de ambitie om een luchtkwaliteitsplan te ontwikkelen tegen het einde van deze legislatuur. Daarom is het ook belangrijk als subpijler van het klimaatprogramma. In 2011 maakten we een lokaal actieplan luchtkwaliteit op dat we al eens hebben geüpdatet waarin een aantal punten staan rond opvolgen, adviseren, stimuleren, rekening houden bij ruimtelijke planning … We hebben een beleidsactie in ons meerjarenplan rond het monitoren van luchtkwaliteit. De VMM was zelf vragende partij om in testfase te gaan omdat ze die dienst willen uitrollen naar andere besturen. We hebben een samenwerkingsovereenkomst zonder financiële verplichtingen maar met doelstellingen op output. We zijn gestart met een knelpuntanalyse, uitgevoerd door de VMM. Daaruit schoven een aantal beleidsitems naar voor. De VMM is nu aan de slag met een doorrekening van die acties. De VMM levert de resultaten aan omdat jullie de modellen, prognoses, simulaties beheersen. Jullie hebben ook de juiste linken met andere wetenschappelijke instanties (onder andere VITO) om snel rekenkracht te hebben. Op basis daarvan schrijven wij de output uit.”
Geen aanpak mobiliteit, geen effect
Pieter: “We deden kennis op over luchtkwaliteit en kunnen een inschatting maken waar de luchtkwaliteit minder is, bijvoorbeeld in de aanwezigheid van een streetcanyon. Het project AIRQMAP bevestigt die voorspellingen. AIRQMAP toont aan dat de omgeving rond een drukke weg heel belangrijk is, streetcanyon of niet, open ruimte of bebouwing .... Doe je geen ingrepen qua mobiliteit, dan mag je nog zoveel groen en bos aanleggen als je wil, er is geen effect.”
Bert knikt en bevestigt: “Mobiliteit aanpakken is niet evident, ook omdat het vaak bij een andere beleidsverantwoordelijke zit.”
Pieter: “Stad Roeselare zal sterk inzetten op de defossilisering van de gebouwenverwarming. In 2050 moeten alle gebouwen toegang hebben tot een bron van duurzame warmte, via een warmtenet of een eigen installatie (bijvoorbeeld warmtepomp). We bekijken dan welk effect de shift zal hebben op de luchtkwaliteit. We gaan ervan uit dat het aantrekkelijker wordt om zo’n oplossing te kiezen in plaats van nog met hout te sleuren als we het meer toegankelijk maken.”
Richtlijnen voor de tools
Bert: “Het klimaatadaptatieplan is momenteel niet gekoppeld aan het Gebiedsdekkend Uitvoeringsplan (GUP), wat wel interessant zou zijn. Vroeger ging zonering vooral over vuil in plaats van proper water en over overstroming in plaats van droogte, terwijl dat dat de voorbije vijf jaar gekeerd is. Zo weten we waar de watertekorten, groene zones, infiltratiemogelijkheden … zijn. Dat is iets wat je bij uitstek aan rioleringsprogramma’s koppelt.”
Pieter vult aan: “De projectoproep rond circulair water was in het Roeselaarse heel populair met vier bedrijven en stad Roeselare zelf die intekenden.”
Bert: “De VMM heeft een enorme gereedschapskist aan kennis en tools en we leren graag via concrete richtlijnen hoe we de tools in welke situatie kunnen gebruiken. Als er verschillende belangen meespelen, is het een uitdaging om te bepalen wat prioritair is.”
Stad Roeselare blijft op de hoogte via het VVSG, netwerkmomenten, nieuwsbrieven, regionale overlegplatformen van de provincie, streekintercommunales … Lees hier meer over 'De Klimaatswitch #VANRSL' en klimaatinspanningen in Roeselare »
Wil je als gemeente samen met VMM aan de slag? Hier kan je een meetcampagne op maat aanvragen »
