De muskusrat: van gewild pelsdier naar verguisde exoot
Geen echte rat
Met de bruine of zwarte ratten die iedereen wel kent uit het kippenhok of de composthoop, heeft de muskusrat weinig te maken. Muskusratten zijn eerder uit de kluiten gewassen woelmuizen en echte waterdieren. Je treft ze alleen maar aan in en rond rivieren, beken of vijvers. Ze zijn hier in het begin van de 20e eeuw losgelaten om te dienen als pelsdieren en hebben zich nadien razendsnel verspreid. Goed voor de pelsindustrie, jammer genoeg minder goed voor de omgeving.
Veranderde kijk
Tegenwoordig is het een evidentie om de muskusrat te bekijken als invasieve exoot: een uitheemse diersoort die in de Europese lidstaten niet welkom is, omdat ze een negatieve impact heeft op de inheemse biodiversiteit. Ze eten planten en kunnen een behoorlijke impact hebben op natuurlijke oevervegetatie. Hun graafwerken ondermijnen de oeverstabiliteit en ook landbouwgewassen langs de beek kunnen schade ondervinden. In Vlaanderen wil men de muskusrat al langer kwijt uit vrees voor dijk- en landbouwschade. De Vlaamse overheid nam daarom sinds 2000 de bestrijding in eigen handen genomen, met succes!
Pieken en dalen
In 2001 konden de rattenbestrijders van de VMM al meteen een recordjaarvangst van meer dan 40.000 muskusratten neerzetten. Tegen 2013 was de muskusrat nagenoeg verdwenen in alle Vlaamse provincies. Dat jaar werden er nog iets meer dan 700 muskusratten gevangen in heel Vlaanderen en dat vooral langs de lands- en gewestgrenzen.
Maar na 2013 begon de populatie muskusratten zich in ijltempo te herstellen. Nu is de muskusrat terug van weggeweest, vooral in delen van Oost- en West-Vlaanderen, maar ook in Antwerpen. Daar troffen we een populatie aan die onder de radar was gebleven. Een mogelijke verklaring is dat de bestrijding in deze provincies door verschillende beheerders uitgevoerd wordt waarbij een gebiedsdekkende bestrijding niet continu verzekerd kan worden. Of is het toch het gevolg van meer diervriendelijke vangstmethoden die bestrijding toch wat moeilijker maken?
Voorlopig lijkt de muskusrat gelukkig nog onder controle. De jaarvangsten van de VMM schommelen de laatste 5 jaar tussen 2500 en 3500 stuks en blijven stabiel.
Innovatie als sleutel?
Binnen het Europese project Life MICA zetten Nederlands, Vlaanderen en Duitsland onder leiding van waterschap Rivierenland (NL) in op innovatieve technieken zoals beeldherkenning, genetisch onderzoek en environmental-DNA. Deze beloftevolle technieken hebben het potentieel om ervoor te zorgen dat we de muskusrat opnieuw naar de grenzen kunnen terugdringen. Daarnaast blijft het heel belangrijk om samen te werken en inzet te tonen op het terrein.
Meer info over de innovaties op gebied van muskusratbestrijding?
