Belangrijke stap richting emissievrije belevering in Vlaamse steden
Welke stappen zijn al gezet?
In de zomer van 2021 keurde de Vlaamse Regering een plan van aanpak goed voor de uitrol van emissievrije stedelijke logistiek in de Vlaamse steden in de praktijk.
Emissievrije stedelijke logistiek is vanaf 2025 opgenomen in de Vlaamse beleidsplannen voor lucht en klimaat. In steden vertegenwoordigen voertuigen voor goederenvervoer ongeveer 10% van de voertuigbewegingen, maar staan ze wel in voor minstens 25% van de CO2-emissies en voor een derde tot zelfs 50% van de fijn stof en stikstofoxide uitstoot. Daarom zet de VMM mee haar schouders onder dit project.
De voorbereidende studie in opdracht van het departement Mobiliteit en Openbare Werken leverde belangrijke informatie over de winst die voor lucht en klimaat geboekt kan worden. Deze winst is afhankelijk van wanneer welke voertuigcategorieën de stadskernen emissieloos beleveren en welke tussentijdse voorwaarden gesteld worden.
De ondertekening van de intentieverklaring op 8 november 2023 betekende de start van een stakeholdertraject om werk te maken van een Vlaams kader met ambitiedoelen en flankerende maatregelen. De VMM werkte de afgelopen maanden als partner intensief mee aan het stakeholderoverleg. Met de ondertekening van de kaderovereenkomst wordt dit stakeholdertraject afgerond.
De kaderovereenkomst werd ondertekend door vertegenwoordigers van het departement Mobiliteit en Openbare Werken, de Vlaamse Milieumaatschappij, het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA), het Agentschap Binnenlands Bestuur, VLAIO (Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen), de VVSG, Belgian Cycle Logistics Federation, Bond Beter Leefmilieu, Comeos Vlaanderen, Unizo, Embuild, Bouwunie, VIL, Febiac, Synergrid, Transport & Logistiek Vlaanderen, Febetra, BECOM en NELECTRA.
Wat houdt de kaderovereenkomst in?
De kaderovereenkomst omvat principes, uitgangspunten en maatregelen die belangrijk zijn om te komen tot een emissievrije belevering van de Vlaamse steden. Specifieke aandacht gaat naar aanbod aan voertuigen, laad- en tankinfrastructuur, communicatie, handhaving, modal shift, monitoring en evaluatie.
Lokale overheden kunnen ervoor kiezen om een zero-emissiezone voor stadslogistiek (ZES) in te voeren wanneer de regelgeving klaar is. Deze zone is een gebied rond het stadscentrum waar alleen uitstootvrije bestelwagens, vrachtwagens en tractoren mogen rijden. Zero-emissiezones voor stadslogistiek gelden dus alleen voor goederenverkeer, niet voor personenwagens. In de kaderovereenkomst staat een tijdspad richting zero-emissie voor logistieke voertuigen (bestelwagens, vrachtwagens en tractoren). Rijden deze voertuigen in een ZES, dan moeten ze zero-emissie zijn. Omdat elektrificatie momenteel niet kan voor alle voertuigen, zijn er ook vrijstellingen voor een beperkt aantal voertuigen waarvoor nog geen zero-emissie-alternatief is. Lokale overheden, intercommunales en bedrijven moeten ondersteund worden.
Met de ondertekening bevestigen de verschillende partners dat de volledige realisatie en de financiering van de opgenomen principes, uitgangspunten en maatregelen essentieel is voor emissievrije belevering in Vlaamse steden. De kaderovereenkomst biedt daartoe een stevige basis, vooral ook omdat alle betrokken actoren zich daartoe engageren.
Wat zijn de vervolgstappen?
Het afgesproken tijdspad en maatregelen uit de kaderovereenkomst worden aan de volgende Vlaamse Regering voorgelegd zodat dit concreet vertaald kan worden in regelgeving en ondersteuningsmaatregelen. Streefdatum hiervoor is de zomer van 2025. De VMM verzekert de afstemming met de regelgeving voor lage-emissiezones. De lage-emissiezones hebben hun nut al bewezen. Zero-emissiezones voor stedelijke distributie kunnen een belangrijke extra stap zijn naar leefbare steden in Vlaanderen. De komende jaren werkt de VMM mee aan de doorvertaling van de afgesproken doelen en maatregelen in regelgeving zodat vanaf 2027 de eerste zero-emissiezones voor stedelijke logistiek kunnen worden ingevoerd.
