PFAS-dossier versterkt aandacht voor nieuwe zorgwekkende stoffen

In februari 2020 werd bij de Vlaamse administratie een specifiek PFAS-actieplan voor Vlaanderen opgemaakt, gecoördineerd door het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid met medewerking van verschillende experten van de VMM, Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) en het Agentschap Zorg en Gezondheid (AZG).

Dat het nodig was om deze acties uit te werken, bleek in eerste instantie uit de resultaten van de Vlaamse biomonitoring en de toenemende inzichten in de zorgwekkende gevolgen van deze stoffen en de persistente verontreiniging die erdoor werd en wordt veroorzaakt. Acties rond biomonitoring en bodembeleid waren bij de start van dit plan het meest verregaand en het meest concreet.

Het PFAS-actieplan is geen statisch plan, maar een plan dat bestaat uit acties die regelmatig geactualiseerd en uitgebreid worden. Het moet de basis vormen van een (milieu)beleid op lange termijn.

Gecoördineerde aanpak op Vlaams niveau

Door de acute PFAS-crisis n.a.v. de Oosterweel-site zijn een aantal aspecten van het PFAS-actieplan in een stroomversnelling gekomen. Al snel bleek dat PFAS veel verder reikte dan de Oosterweel-site in Zwijndrecht. Daarom besliste de Vlaamse Regering in juni 2021 om een onafhankelijke opdrachthouder voor PFAS – Karl Vrancken – aan te stellen. Die kreeg als opdracht om het onderzoek te coördineren naar PFAS in bodem, water, voedingsmiddelen, planten, dier en mens.

De Vlaamse opdrachthouder richtte een expertenwerkgroep en subwerkgroepen op waarbij ook de expertise van de VMM werd ingezet. De VMM leverde hierbij gebiedsgerichte ondersteuning via onderzoek in en rond de Oosterweel-site, maar startte ook meetcampagnes op over heel Vlaanderen.

Informatie die de expertenwerkgroep verzamelde, leidde versneld tot bijkomende inzichten. Op basis daarvan worden momenteel verschillende acties uit het PFAS-actieplan versterkt of uitgebreid en er worden ook bijkomende acties geformuleerd in de tussentijdse rapporten van de opdrachthouder:

1. eerste tussentijdse rapport van de opdrachthouder (10 september 2021)
2. tweede tussentijdse rapport van de opdrachthouder (22 maart 2022) 
3. derde tussentijdse rapport van de opdrachthouder (15 juli 2022)

De expertenwerkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van: Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), Departement Omgeving (OMG), Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW), Departement Landbouw en Visserij (LV), Agentschap Zorg en Gezondheid (AZG), Grondbank, Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB), Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV), Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO), Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie (FOD Economie), Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD Volksgezondheid), Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), Universiteit Antwerpen (UA), Netwerk Brandweer, Logo Antwerpen, Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg.

Daarnaast werd de VMM  uitgenodigd en gehoord door de Parlementaire Onderzoekscommissie PFAS-PFOS. De commissie had als belangrijkste taak om te onderzoeken wie de politieke verantwoordelijkheid draagt, wat de langetermijneffecten voor de volksgezondheid van de PFOS-vervuiling zijn en of de vervuiler aansprakelijk gesteld kan worden. In een hoorzitting in het Vlaams Parlement bracht de VMM op 22 oktober 2021 de nodige informatie over het onderzoek naar de PFAS- en PFOS-vervuiling. Een VMM-delegatie met de betrokken experts schetste hoe de opvolging van de PFAS-problematiek past binnen de verschillende opdrachten van de VMM en beantwoordde de talrijke vragen van de parlementsleden.

Meer aandacht voor zorgwekkende stoffen

De VMM wil op basis van deze ontwikkelingen inzichten opbouwen om preventief en met kennis van zaken op te treden. Zowel t.o.v. PFAS, als t.o.v. alle nieuw opkomende zorgwekkende stoffen die niet thuishoren in het milieu.