Kleine groep fraudeurs veroorzaakt grote schade aan luchtkwaliteit

Het verkeer in Vlaanderen is de grootste bron van stikstofdioxide en de tweede grootste bron van primair fijn stof. Door de verontreiniging met stikstofdioxide sterven er jaarlijks maar liefst 1.500 tot 1.800 Vlamingen vroegtijdig. Ook fijn stof heeft een verwoestend effect op onze gezondheid.

In opdracht van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir voerde de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) een diepgaand onderzoek  uit over de aanpak van problematische praktijkemissies bij wegvoertuigen. Voor het eerst werden remote sensing metingen succesvol uitgevoerd op snelwegen.

Wereldprimeur

De technologie om voertuigen die te veel uitstoten in het verkeer te detecteren, is met succes getest in een pilootproject en kan nu grootschaliger ingezet worden. Met het pilootproject heeft Vlaanderen een wereldprimeur beet. De techniek heet ‘remote sensing’ en werd voor het eerst op zo’n grote schaal toegepast. De metingen gebeuren via sensoren langs de weg die nauwkeurig de uitstoot van voorbijrijdende voortuigen bepalen. De techniek laat toe om gericht de emissies (uitstoot) van verschillende voertuigmodellen onderling te vergelijken. Op die manier kunnen verdachte modellen diepgaander worden onderzocht en de fabrikanten worden aangesproken.

Uit de resultaten blijkt dat fraude de uitstoot van voertuigen enorm kan verhogen. Enerzijds zijn fabrikanten verantwoordelijk voor de slechte prestaties van een ruime groep oudere dieselvoertuigen: Dieselgate laat zich dus nog voelen in Vlaanderen. Anderzijds zien we de gevolgen van emissiefraude door voertuigeigenaars. Het gaat bij dit laatste om een kleine groep van voertuigen die voor een groot deel van de luchtvervuiling zorgt.

Fraude laat zich voelen

Uit de metingen halen we twee grote groepen voertuigen die veel uitstoten:

• Zoals verwacht zien we dat dieselvoertuigen die dateren van voor 2019 het niet goed doen. Door gesjoemel van fabrikanten stoten deze voertuigen op de baan veel meer stikstofoxiden uit dan beloofd. Dat toont zich in de metingen.
• Daarnaast zien we een kleinere groep voertuigen met zeer hoge emissies. Naarmate de meeste nieuwe voertuigen gaandeweg properder worden, weegt de bijdrage van die kleine groep vuile voertuigen steeds zwaarder door. Het kan gaan om gebrekkig onderhoud, maar vaak is er ook fraude in het spel. Eén Euro VI vrachtwagen die zijn katalysator uitschakelt om onderhoudskosten te besparen, stoot  evenveel stikstofoxiden uit als 15 reglementaire vrachtwagens. Ook eigenaars van personenwagens durven frauderen met illegale aanpassingen zoals het verwijderen van hun roetfilter. Op die manier stoten ze meer dan honderd keer zo veel fijn stof uit.

Er schuilt veel milieuwinst in de aanpak van fraude

Naast een duidelijk zicht op de problematiek bracht het onderzoek ook in kaart hoe we dit kunnen oplossen. De aanpak van dit probleem kan veel milieuwinst opleveren. Daarbij zijn drie grote potentiële verbeterpunten geïdentificeerd:

• Uit de metingen blijkt dat wanneer we roetfilterfraude aanpakken de uitstoot van fijn stof van dieselwagens en -bestelwagens die verkocht werden met roetfilter met ruim 80% kan dalen.
• Wanneer we AdBlue fraude bij vrachtwagens een halt toeroepen, daalt de uitstoot van stikstofoxiden van de recente vrachtwagenvloot met ruim 40%.
• Maar ook het toezicht op fabrikanten moet aangescherpt worden. Als de fabrikanten ervoor hadden gezorgd dat hun dieselvoertuigen in reële rijomstandigheden de Europese emissienormen respecteren, dan werden er in Vlaanderen maar liefst 70% minder stikstofoxiden uitgestoten en hadden we de luchtkwaliteitsnormen overal in Vlaanderen gerespecteerd.

Vlaanderen wil fraude aan banden leggen

Vlaanderen kan het toezicht op fabrikanten verscherpen door een robuust testprogramma op te zetten. Hierdoor kunnen we garanderen dat de beloofde uitstoot ook overeenkomt met de echte uitstoot. De Vlaamse Milieumaatschappij werkt actief mee aan een betere Euro 7-norm, zodat fraude vermeden wordt en de voertuigen die in de toekomst op de markt komen properder zijn en blijven.

Ook wordt fraude door eigenaars aan banden gelegd. De technische keuring wordt versterkt om fraudeurs te betrappen. Zo wordt vanaf 1 juli 2022 een verbeterde roettest ingevoerd die roetfilterfraude veel beter kan opsporen en werken we aan nieuwe procedures om fraude met de katalysator efficiënter aan te pakken. VMM werkt een testprocedure uit om ook problemen met de uitstoot van stikstofoxiden aan te pakken.

Dankzij remote sensing en geavanceerde inspectiesoftware zullen fraudeurs in de toekomst door politie en wegeninspectie ook van de baan kunnen worden gehaald. De inspectie van vrachtwagens langs de baan wordt nu reeds versterkt. Tijdens het pilootproject steeg de efficiëntie van wegkantcontroles dankzij remote sensing van 9% vaststellingen naar 83%. De Vlaamse Milieumaatschappij zet mee haar schouders onder vervolgprojecten met remote sensing in Brussel en in de haven van Antwerpen.

Demir treedt daarom over de problematiek in overleg met collega en bevoegd minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters met het oog op de evaluatie van het Vlaamse luchtbeleidsplan 2030. De Europese Commissie wees er immers al op dat de acties inzake transport “de voornaamste bron van NOx” moeten verhelpen. Demir wil het onderzoek aangrijpen om vanuit de voogdijminister bijkomende acties en maatregelen te bekomen waardoor de transportsector de uitstoot van stikstofoxides met 75% kan terugdringen tegen 2030.

Benieuwd hoe remote sensing werkt en hoe we emissiefraude aan banden kunnen leggen?

Meer info op vmm.be/emissiefraude-verkeer