Vlaanderen in stroomversnelling: komende 6 jaar meer dan 1000 wateracties

Aan de vooravond van de ‘Big Jump’, de actiedag voor proper water, zet de Vlaamse Regering met De Grote STROOMversnelling meer dan 1000 acties in stelling om de kwaliteit van ons oppervlaktewater en grondwater te verbeteren. Met De Grote Stroomversnelling trekt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir het ambitieniveau van de zogenaamde stroomgebiedbeheerplannen omhoog. Oorspronkelijk werd voorgesteld om de ambities voor 10 van de 195 waterlichamen te verlagen, maar Demir wou daar niet van weten. Door de bijgestuurde plannen in te dienen bij Europa, is Vlaanderen het eerste gewest dat met dit belangrijke huiswerk klaar is. 

Meer dan 1000 acties

De laatste 10 jaar kwamen er alsmaar minder vervuilende stoffen in de waterlopen terecht. Maar de verbetering van de waterkwaliteit vlakt sterk af. In 2027 moeten beken en rivieren in Europa voldoen aan de Europese waterkwaliteitsnormen. De normen werden al 22 jaar geleden aangekondigd, maar worden vandaag slechts in 1 van 195 waterlopen behaald. Vlaanderen staat er dus niet goed voor, er is te weinig vooruitgang geboekt, er is verandering nodig, de tijd dringt. Daarom schakelen de Vlaamse overheid en haar partners de komende 6 jaar een versnelling hoger. Met De Grote STROOMversnelling zet de Vlaamse Regering voluit in op de waterkwaliteit en water vol leven. 

De Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid suggereerde oorspronkelijk aan de Vlaamse Regering dat zonder bijkomende inspanningen de ambitie voor 10 van de 195 waterlichamen verlaagd moest worden. Van een verlaging van de ambities wilde Demir niet weten.

Voor een betere waterkwaliteit focust Vlaanderen dan ook op 3 werven: afvalwaterzuivering, landbouw en ecologie.

• Om de afvalwaterzuivering te verbeteren komen er vereenvoudigde procedures, een heldere taakverdeling tussen alle actoren en meer responsabilisering van rioolbeheerders. Nieuwe bebouwing zonder afvalwaterzuivering zijn uit den boze. Vlaanderen helpt de uitvoering van rioleringswerken ook te versnellen. Demir maakt de komende vijf jaar 700 miljoen euro vrij om de lokale besturen financieel te ondersteunen bij hun rioleringsprojecten en subsidieert ook Individuele Behandeling van Afvalwater (IBA’s) en nieuwe, innovatieve technieken. Daarnaast komt ook een ‘toolbox’ die gemeenten zal helpen om objectief de juiste investeringskeuze te maken. Op die manier kunnen gemeenten ook in de komende jaren verdere stappen zetten om de waterlopen in hun gemeente proper en gezond te maken. Indien de rioolbeheerder ondanks Vlaamse inspanningen en begeleiding in gebreke blijft, zal de Vlaamse overheid de toegang tot watergerelateerde subsidies geheel of gedeeltelijk ontzeggen.
• Binnen de landbouw is de strijd tegen de vervuiling van stikstof en fosfor belangrijk en komt er tegen uiterlijk 1 januari 2023 een juridisch kader dat de erosieproblematiek structureel aanpakt. Dat gaat over de optimalisatie van teelten op gevoelige percelen, teelttechnische maatregelen waar nodig en de aanleg van bufferstroken en kleine landschapselementen. Beheerders zullen , behoudens overmacht, geresponsabiliseerd worden voor schade die het gevolg is van ernstige bodemerosie.
• Ecologie is een derde grote werf. Er komen gebiedsgerichte initiatieven als vliegwiel om investeringsprojecten op te zetten en te realiseren, in goede samenwerking en coördinatie tussen alle actoren. Dat gaat onder meer over investeringen “levend water”, door vervuilde waterbodems en riooloverstorten aan te pakken en het hydrologisch herstel van waterlopen door hermeandering, oeverherstel en verontdieping. De inspanningen hiervoor zijn verspreid onder verschillende overheidsagentschappen. 

Met de Blue Deal strijdt Vlaanderen al volop tegen waterschaarste en droogte. En ook veiligheid tegen overstromingen vormt een belangrijk thema. Al deze acties, meer dan 1000,  zijn verzameld in de stroomgebiedbeheerplannen 2022-2027. 

4 principes

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA): “Iedereen wint bij een betere waterkwaliteit. Fauna en flora krijgen opnieuw meer kansen. Minder vervuiling betekent dat er minder zuiveringsstappen nodig zijn om het water te gebruiken als drinkwater of in de industrie en de landbouw.  En schone en veilige waterlopen dragen ook bij aan een aangenamere leefomgeving. Om ervoor te zorgen dat onze waterkwaliteit in een stroomversnelling raakt, gaan we bij De Grote STROOMversnelling uit van 4 principes. Ten eerste geven we prioriteit aan die gebieden waar we het hoogste milieurendement kunnen realiseren. Ten tweede krijgen natuurlijke oplossingen voorrang op technische oplossingen en harde infrastructuur. Een derde principe is dat de vervuiler betaalt. En als laatste rekenen we op het engagement van alle partners, inclusief een goede en gecoördineerde samenwerking.”

Een van die partners is De Vlaamse Waterweg nv. Bevoegd Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters erkent het belang van samenwerking: “Onze rivieren en kanalen maken een essentieel deel uit van de waterhuishouding en de ecologie in Vlaanderen. Zo verhogen bv. het Sigmaplan en de rivierverruimingswerken langs de Maas niet enkel de hoogwaterveiligheid in Vlaanderen, maar zijn ze ook een boost voor de natuur in en rond het water. Hier wil ik dan ook de komende jaren versterkt op inzetten en geef ik vanuit mijn bevoegdheid De Grote Stroomversnelling dan ook graag een extra duwtje in de rug.” 

Vooruitgang door gebiedsgerichte werking

Door gebiedsgericht en met lokale partners samen te werken, wil de Vlaamse overheid snel grote vooruitgang boeken. In de stroomgebiedbeheerplannen 2022-2027 staan acties voor de stroomgebieden van de Schelde en de Maas, 11 rivierbekkens en 6 grondwatersystemen. Alle watergebieden zijn ingedeeld in 6 klassen. In de gebieden van klasse 1, 2 en 3 ligt een goede toestand van de waterkwaliteit binnen handbereik en zijn de de nodige inspanningen tegen 2027 mogelijk. Belangrijk is dat het natuurlijk herstel een goede kwaliteit ook moet toelaten. Je kan ingrepen doen, maar het water, de biologie,  heeft ook gewoon tijd nodig om te herstellen. De watergebieden in klassen 4, 5 en 6 vragen extra tijd en inspanningen. Daarvoor werkt de Vlaamse overheid met tussentijdse doelen. 

Heel Vlaanderen vol aan de bak voor gezond, veilig en voldoende water

Zuhal Demir: “Om de waterkwaliteit in Vlaanderen drastisch te verbeteren, hebben we alle handen nodig. De Grote STROOMversnelling kwam dan ook tot stand in samenwerking met de partners op het terrein. We rekenen ook op de andere beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid, gemeenten en provincies om extra aandacht te schenken aan veilig en gezond water. En op iedereen als gebruiker en genieter van water. Met al die waterinspanningen zorgen we samen voor 1 grote stroomversnelling.”

Ontdek alle acties op www.degrotestroomversnelling.be»