Uitstoot zware metalen (As, Cd, Hg, Pb en Ni)
- De industrie is de belangrijkste bron van arseen (As), cadmium (Cd) en kwik (Hg).
- Nikkel (Ni) wordt voornamelijk uitgestoten door de scheepvaart.
- Voor Lood (Pb) hebben industrie en transport een even groot aandeel.
- Dalende trend voor alle zware metalen sinds 2005 dankzij maatregelen getroffen in energie- en industriesector.
Gezondheidseffecten
Zware metalen verspreiden zich via stofdeeltjes in de lucht en komen via de ademhaling in het lichaam. Kleine hoeveelheden aan zware metalen geven geen onmiddellijke gezondheidsproblemen na inname, maar kunnen bij langdurige blootstelling de gezondheid schaden:
- Arseen: long- en huidtumoren bij chronische vergiftiging; dikwijls fataal bij acute inname.
- Cadmium: acute longaantasting bij inademing (o.a. longkanker), schade aan nieren en skelet, fataal bij chronische inname, verminderde vruchtbaarheid.
- Lood: schade aan maag en ingewanden, bloedarmoede, aantasting zenuwstelsel, groei- en leerstoornissen, verminderde vruchtbaarheid.
- Nikkel: allergie en irritaties bij huidcontact, kanker bij inname, astma bij inademing.
Doelstellingen
Op internationaal niveau werden doelstellingen voor de uitstoot van enkele zware metalen vastgelegd.
- Het protocol “zware metalen” van het LRTAP-verdrag: de uitstoot van cadmium, lood en kwik blijven beneden hun respectievelijke niveaus van het referentiejaar 1990. Daarnaast legt het protocol een aantal emissiegrenswaarden en productmaatregelen vast om de uitstoot van deze zware metalen te beperken.
- Minamata Conventie: dit verdrag wil de menselijke gezondheid en het milieu beschermen tegen antropogene uitstoot en het vrijkomen van kwik en kwikverbindingen. Het verdrag bevat hiervoor een reeks van maatregelen..
Toestand in 2022
- Arseen: de uitstoot werd voor 52 % veroorzaakt door de industrie, met de non-ferrosector als voornaamste bron.
- Cadmium: het grootste deel kwam van de industrie (38 %) en de huishoudens (29 %).
- Kwik: de industrie was de belangrijkste bron (61 %), vooral de non-ferrosector.
- Lood: uitstoot voor 45 % uit de industrie, vooral van non-ferrosector en 47 % afkomstig van transport, vooral door niet-uitlaatemissies (remmen) van wegverkeer.
- Nikkel: het transport, met de scheepvaart als grootste bron, was goed voor 76 % van de uitstoot.
Evolutie
Daling van de uitstoot van alle vijf de zware metalen ten opzichte van 2005:
- Arseen: de uitstoot nam af met 65 %, vooral dankzij de daling van de industriële emissies bij de non-ferro sector.
- Cadmium: de uitstoot daalde met 45 % dankzij zuiveringstechnieken toegepast in de raffinaderijen (energiesector) en de industrie. De uitstoot van de industrie schommelt sterk tussen de jaren.
- Kwik: afname van de uitstoot met 63 % door de maatregelen in de ijzer- en staalindustrie en door forse afname van de verbranding van kolen in de energiesector.
- Lood: daling van de uitstoot met 79 % volledig toe te schrijven aan de invoering van zuiveringstechnieken in de industriesector.
- Nikkel: afname van de uitstoot met 77 % vooral gerealiseerd door de energiesector door een verminderd stookolieverbruik in de raffinaderijen.
Hoe pakken we dit aan?
Het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 bevat maatregelen voor een betere luchtkwaliteit in Vlaanderen. Algemene maatregelen om de uitstoot, concentratie en depositie van zware metalen te verlagen komen niet aan bod, omdat een verhoogde uitstoot en blootstelling zich voordoet in specifieke zones. Voor de specifieke zones werden er met de betrokken bedrijven actieplannen opgesteld o.a. voor Hoboken (lood, arseen en cadmium).
Meer informatie