Blootstelling en gezondheidseffecten van zware metalen (As, Cd, Pb en Ni)
- De zware metalen arseen (As), cadmium (Cd), lood (Pb) en nikkel (Ni) zijn schadelijk voor de gezondheid, voornamelijk bij inademing en inname via voedsel.
- De gezondheidseffecten zijn verschillend voor de verschillende zware metalen.
- Voor nikkel was het kankerrisico in 2023 niet verwaarloosbaar in de omgeving van de industriële locaties (Hoboken, Beerse en Genk), voor arseen was dit in Hoboken en Beerse.
Gezondheidseffecten
Zware metalen verspreiden zich via stofdeeltjes in de lucht en komen via de ademhaling in het lichaam. Kleine hoeveelheden aan zware metalen geven geen onmiddellijke gezondheidsproblemen na inname, maar kunnen bij langdurige blootstelling de gezondheid schaden:
- Arseen: long- en huidtumoren bij chronische vergiftiging; dikwijls fataal bij acute inname.
- Cadmium: acute longaantasting bij inademing (o.a. longkanker), schade aan nieren en skelet, fataal bij chronische inname, verminderde vruchtbaarheid.
- Lood: schade aan maag en ingewanden, bloedarmoede, aantasting zenuwstelsel, groei- en leerstoornissen, verminderde vruchtbaarheid.
- Nikkel: allergie en irritaties bij huidcontact, kanker bij inname, astma bij inademing.
Doelstellingen
- Momenteel bestaat er op Europees of Vlaams niveau geen regelgeving voor wat de blootstelling aan zware metalen betreft
- De grens-, streef- en advieswaarden voor zware metalen in PM10-stof en in depositie worden besproken in de indicatoren concentratie aan zware metalen en zware metalen in depositie
Toestand in 2023
Op basis van modellering berekent de VMM hoeveel inwoners er wonen in de overschrijdingszone. Dit is de zone waar het jaargemiddelde hoger is dan de Europese grens- of streefwaarde.
In Hoboken werd:
- Ongeveer 1,2 % van de inwoners blootgesteld aan arseenconcentraties boven de Europese streefwaarde.
In Genk was:
- Er een kleine overschrijdingszone voor nikkel zonder bewoning.
In Beerse:
- Werd minder dan 0.1 % van de inwoners blootgesteld aan cadmiumconcentraties boven de Europese streefwaarde.
- Was er een kleine overschrijdingszone voor arseen zonder bewoning.
De WGO drukt de schadelijkheid van arseen en nikkel uit als het aantal extra kankergevallen bij een levenslange blootstelling aan een bepaalde concentratie. Cadmium is ook kankerverwekkend maar de WGO berekende hiervoor geen risico. De risico’s voor de verschillende meetplaatsen op basis van de concentraties in de omgevingslucht in 2023 staan in de tabel:
- Risico's groter dan 1 op 1.000.000 zijn gezondheidskundig niet verwaarloosbaar
- Gezondheidskundig is er in Hoboken, Beerse en Genk een extra risico op kanker. Dit risico is niet verwaarloosbaar.
| Metaal | Locatie | Extra risico op kanker bij levenslange blootstelling |
|---|---|---|
| arseen | Hoboken | tussen 1/60.000 en 1/167.000 afhankelijk van de woonplaats |
| Beerse | tussen 1/111.000 en 1/594.000 | |
| rest van Vlaanderen | tussen 1/1.080.000 en 1/1.950.000 | |
| nikkel | Genk | tussen 1/184.000 en 1/601.000 inwoners |
| rest van Vlaanderen | tussen 1/430.000 en 1/2.370.000 |