Uitstoot vermestende stoffen (stikstof)
- Vermesting ontstaat door een teveel aan voedingsstoffen: stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3). Planten kunnen de overtollige stoffen niet opnemen waardoor ecologische processen en natuurlijke kringlopen worden verstoord.
- Landbouw is de belangrijkste bron, gevolgd door transport.
- Afname van 41 % sinds 2005, vooral dankzij een daling van de NOx-uitstoot bij wegverkeer.
Gezondheidseffect & Natuurimpact
Ammoniak (NH3) en Stikstofoxiden (NOx) dragen bij tot:
- De vorming van secundair fijn stof, wat schadelijk is voor de gezondheid.
- Verzuring en vermesting: stikstofdepositie vermindert de plantendiversiteit en maakt planten gevoeliger voor stress door bv. droogte en insecten.
- Daling van de kwaliteit van het grondwater door uitspoeling van nitraat en metalen.
Doelstellingen
Momenteel bestaat er op Europees of Vlaams niveau geen regelgeving voor de totale vermestende emissie. De doelstellingen voor de uitstoot van NOx en NH3 afzonderlijk zijn te vinden in de indicatoren van de afzonderlijke polluenten.
Toestand in 2022
De landbouw vormt de belangrijkste bron, gevolgd door transport:
- Landbouw (54 %): vooral uitstoot van NH3.
- Transport (29 %): vooral uitstoot van NOx.
- NOx en NH3 leveren beiden een bijdrage van 50 % aan de vermestende emissie.
Evolutie
De totale stikstofuitstoot daalt met 41 % ten opzichte van 2005:
- Vooral de NOx-uitstoot daalt, voornamelijk dankzij strengere emissienormen bij wegverkeer.
- In 2020 was er een sterke daling van de NOx-uitstoot t.o.v. 2019 door minder verkeer omwille van de coronamaatregelen.
- De NH3-uitstoot van de landbouw daalde licht tot en met 2008 en bleef daarna een aantal jaren stabiel om vanaf 2014 terug licht te dalen.
- De daling van de NH3-uitstoot in 2022 is voornamelijk toe te schrijven aan een forse daling van het aantal varkens.
- Stijging van het aandeel van landbouw van 38 % in 2005 tot 54 % in 2022.
- Toename van de relatieve bijdrage van transport tot 43 % in 2008 en nadien afname tot 29 % in 2022.
- Stijging van het aandeel van NH3 in de totale stikstofemissie sinds 2005.
Hoe pakken we dit aan?
Het grootste potentieel voor een daling van de totale stikstofuitstoot situeert zich bij de landbouwsector (NH3) en het wegverkeer (NOx).
- De maatregelen bij de landbouw worden opgesomd in de indicator uitstoot ammoniak door de landbouw.
- Bij het wegverkeer focussen de maatregelen op een modale verschuiving, minder kilometer over de weg en een vergroening van de vloot (zie indicatoren samenstelling wagenpark en activiteiten wegverkeer).
Een volledig overzicht van de maatregelen voor een betere luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Een bespreking van de voortgang van de maatregelen staat in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.
Daarnaast voorziet het stikstofbeleid (Stikstofdecreet) in een reeks maatregelen die vooral impact hebben op de NH3-uitstoot.
Meer informatie