Stikstofdecreet
Wat is het probleem met stikstof?
78% van onze lucht bestaat uit stikstofgas (N2). Op zich is dat kleur- en reukloos en onschadelijk. Maar als stikstofatomen zich verbinden met andere elementen kunnen ze schadelijk worden:
- Stikstof + waterstof vormt ammoniak (NH3). Het is vooral de landbouw (en veeteelt) die veel ammoniak produceert.
- Stikstof + zuurstof vormt stikstofoxiden (NOx). Ze ontstaan bij verbranding van fossiele brandstoffen (bv. verkeer, industrie of gebouwenverwarming).
Ammoniak en stikstofoxiden zijn slecht voor mens en natuur:
- Te veel stikstof in de lucht kan leiden tot longproblemen, hart- en vaatziekten.
- Stikstof komt terecht op het land en werkt als meststof. Grassen, bramen en distels woekeren daardoor en verdringen kwetsbare planten. Hierdoor gaat de biodiversiteit achteruit.
- Stikstof komt ook in waterlopen terecht en doet algen woekeren. Daardoor daalt het zuurstofgehalte en krijgen vissen het moeilijk.
Ontdek op Stikstof in Vlaanderen meer over de bronnen en impact van stikstof.
Wat houden de maatregelen van het stikstofdecreet in?
Met het stikstofdecreet wil de Vlaamse Overheid tegen 2030 de uitstoot van stikstof beperken en de natuur herstellen. Zo kunnen we de Europese natuurdoelen halen en onze gezondheid beschermen.
|
|
Uitstootvermindering tegen 2030 |
|---|---|
|
Stikstofoxide |
-45% t.o.v. 2015 |
|
Ammoniak |
-40% t.o.v. 2015 |
Voor de emissie van stikstofoxiden bepaalt het decreet een afname met 45% in 2030 ten opzichte van 2015. Die reductie zal grotendeels gerealiseerd worden door de uitvoering van het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030– vooral voor de sector industrie en verkeer.
De maatregelen in het decreet hebben als doel een afname van de emissie van ammoniak in Vlaanderen tegen 2030 met 40%. Die reductie zal grotendeels gerealiseerd worden met maatregelen opgenomen in het Vlaamse stikstofplan of de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS).
Bekijk op Stikstof in Vlaanderen de maatregelen om stikstof terug te dringen
Hoe ondersteunt de VMM de stikstofaanpak?
De aanpak van stikstof in Vlaanderen wordt door verschillende overheidsinstellingen samen opgevolgd. Naast de VMM ondersteunen ook het ANB, het INBO, de VLM en het departement Omgeving het Vlaamse stikstofbeleid. Ontdek hieronder hoe de VMM stikstof helpt aanpakken.
Vlaams luchtbeleidsplan 2030
De VMM coördineert het Vlaams luchtbeleidsplan. Dit plan bevat maatregelen om de luchtverontreiniging in Vlaanderen aan te pakken en zo de impact van luchtverontreiniging op onze gezondheid en het leefmilieu verder te verminderen. Het plan focust op verschillende verontreinigende stoffen en legt doelstellingen op voor landbouw, industrie en transport.
Meer over de uitvoering van het Vlaams luchtbeleidsplan
Inventariseren en berekenen van uitstoot door industrie, landbouw en verkeer
Om de luchtkwaliteit te verbeteren moet je de bronnen kennen die luchtvervuiling veroorzaken. De VMM stelt daarom een emissie-inventaris op. Die geeft een beeld van de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen. De betrouwbaarheid wordt gegarandeerd door jaarlijkse internationale reviews.
De emissie-inventaris voert zelf geen emissiemetingen uit, maar gebruikt verschillende databronnen:
- Het ‘Emissie Model Agricultuur Vlaanderen’ (EMAV) berekent de uitstoot van ammoniak en stikstofoxiden door de landbouw. Onafhankelijke partijen waken over de correcte manier van berekenen.
- De ‘integrale milieujaarverslagen’ worden gebruikt om de uitstoot van stikstofoxiden door de industrie te inventariseren, voor activiteiten onder de drempel gebeurt een collectieve bijtelling.
- Het ‘COPERT-model’ berekent de uitstoot van stikstofoxiden door het wegverkeer.
Meer over hoe de uitstoot wordt berekend.
In de periode 2024 – 2026 voeren we:
- een studie uit voor het verfijnen van de berekening van het emissiestadium mest uitrijden in het EMAV-model
- een verkennende studie uit naar de karakterisering van ammoniak die vrijkomt door vervluchtiging en verbranding. Door het meten van stabiele stikstofisotopen zou het aandeel van diverse processen en sectoren in de uitstoot van ammoniak geraamd kunnen worden, maar deze methodiek kent nog veel onzekerheden.
Stikstofmeetnet in Vlaanderen
- We meten de gemiddelde luchtconcentratie van ammoniak en stikstofoxiden in Vlaanderen
- Aan de hand van stikstof in regenwater berekenen we de gemiddelde natte stikstofdepositie in Vlaanderen
- De meetmethoden wordt voortdurend geëvalueerd en verfijnd. Zo onderzoeken we in 2 heidegebieden hoe we de depositie van ammoniak kunnen meten in droge periodes
- Een meetcampagne op 106 tijdelijke ammoniakmeetplaatsen (periode 2015 -2016) bevestigde de representativiteit van het vaste VMM-meetnet.
Bekijk hoe we stikstof in Vlaanderen meten
In de periode 2025-2026 komen er:
- 75 extra vaste meetplaatsen ammoniak bij
- voor een tweede maal tijdelijke ammoniakmetingen in Natura 2000-gebieden om de evolutie op een groot aantal locaties te bekijken en het vaste ammoniakmeetnet opnieuw te evalueren
- 2 extra meetplaatsen voor natte depositie in het Turnhouts Vennengebied en de Kalmthoutse Heide, 2 kwetsbare gebieden in Vlaanderen
Computermodellen vullen aan waar niet gemeten wordt
Waar we niet meten, schatten we de luchtkwaliteit en uitstoot in met computermodellen. Die modellen zijn betrouwbaar en bevatten de beste wetenschappelijke inzichten. Bij grondige wijziging wordt het model gecontroleerd door een externe partij.
- VLOPS schat de luchtkwaliteit en depositie in. Het computermodel kalibreren we met de resultaten uit het stikstofmeetnet.
- IMPACT modelleert het effect van grote verkeersprojecten op de lokale luchtkwaliteit bv grote gewestwegen. Voor kleine projecten wordt dan weer de impactscoretool gebruikt.
- CAR Vlaanderen modelleert het effect van verkeersprojecten in straten waar gebouwen op minder dan 30 meter van het midden van de weg staan. Dit is vooral in stedelijke omgevingen.
