Concentratie ammoniak (NH₃) in de omgevingslucht
- Ammoniak zorgt voor fijn stof en draagt sterk bij aan de stikstofdepositie en verzurende depositie.
- Ammoniak leidt ook tot de uitspoeling van nitraat en metalen naar het grondwater.
- Meetplaatsen voor ammoniak halen voor een deel de doelstellingen.
- De hoogste concentraties liggen in regio’s met intensieve veeteelt.
- Het gemeten jaargemiddelde varieerde in 2008-2023 vooral door wisselende weersomstandigheden.
- In het voorjaar is er vaak meer ammoniak door het bemesten van akkers.
Gezondheidseffect & Natuurimpact
Ammoniak (NH3) draagt bij tot:
- De vorming van secundair fijn stof, wat schadelijk is voor de gezondheid.
- Verzuring en vermesting: stikstofdepositie vermindert de plantendiversiteit en maakt planten gevoeliger voor stress door bv. droogte en insecten.
- Daling van de kwaliteit van het grondwater door uitspoeling van nitraat en metalen.
Doelstellingen
Er zijn geen wettelijke normen maar er bestaan kritieke niveaus voor de bescherming van vegetatie (jaargemiddelde advieswaarden):
| Kritiek niveau | Meetplaatsen die niveau niet overschrijden | |
|---|---|---|
| Ecosystemen met hogere (vaat)planten | 3 ± 1 μg/m³ |  14/24 |
| Ecosystemen met (korst)mossen | 1 μg/m³ | 0/24 |
Toestand in 2023
Het kritieke niveau voor hogere plantensoorten werd op 14 van de 24 meetplaatsen gehaald. Het kritieke niveau voor (korst)mossen werd op geen van de 24 meetplaatsen gehaald.
Hoogste gemodelleerde NH3-jaargemiddelden in West-Vlaanderen, de Noorderkempen en NO-Limburg omwille van de uitstoot door intensieve veeteelt in deze regio’s.
Evolutie
In 2023 was de gemiddelde concentratie op 13 vaste meetplaatsen 25 % lager dan in 2022, en 18 % lager dan in 2008-2022:
- De variatie over de jaren kan niet volledig verklaard worden door de berekende uitstoot: in de periode 2008-2022 daalde de uitstoot met 12 %.
- De gemeten variatie komt waarschijnlijk door wisselende weersomstandigheden. In warme, zonnige en droge jaren is er minder uitwassing uit de lucht, wat voor hogere concentraties kan zorgen. In 2021 en 2023 was er relatief veel neerslag, wat heeft bijgedragen aan lagere NH3-concentraties.
Hoe pakken we dit aan?
Gezien het belang van de landbouw, richten maatregelen om de ammoniakconcentraties te verlagen zich best op deze sector. De maatregelen worden opgesomd in de indicator uitstoot ammoniak door de landbouw.
Meer informatie
- Waar liggen de meetplaatsen en welke concentraties werden er gemeten (excel)?
- Naar de actuele concentraties van ammoniak
- Meer uitleg over het VLOPS-model