Uitstoot polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's)
- PAK's is de verzamelnaam voor polycyclische aromatische koolwaterstoffen.
- Hier bespreken we de som van vier kankerverwekkende PAK’s (indicator-PAK’s of EMEP-PAK’s), namelijk benzo(a)pyreen, benzo(b)fluorantheen, benzo(k)fluorantheen en indeno(1,2,3-cd)pyreen.
- Huishoudens zijn de belangrijkste bron van uitstoot van PAK's door houtstook.
- De uitstootdaling sinds 2005 is vooral toe te schrijven aan de huishoudens.
Gezondheidseffecten
PAK's komen in ons lichaam terecht via voedsel of door ze in te ademen. Verschillende PAK-verbindingen zorgen voor DNA-schade en zijn daardoor erg kankerverwekkend. De bekendste en meest kankerverwekkende PAK is benzo(a)pyreen, afgekort als BaP.
Doelstellingen
Zowel op Vlaams als op internationaal niveau werden doelstellingen voor de uitstoot van PAK’s vastgelegd:
| Uitstoot 2022 | Doel 2030 | |
|---|---|---|
| Vlaams Luchtbeleidsplan (t.o.v. 2016) | - 26 % | - 50 % |
| POP's protocol van het LRTAP-verdrag | / |  onder niveau 1990 |
Toestand in 2022
In 2022 was de uitstoot afkomstig van:
- Huishoudens (78 %) door houtstook (in functie van gebouwenverwarming).
- Transport (10 %) en landbouw (6 %).
Evolutie
Daling van de uitstoot met 39 % in de periode 2005-2022, maar er is veel variatie tussen jaren:
- Globale trend van de uitstoot volgt de trend bij de huishoudens.
- Fluctuaties over de jaren door variabele verwarmingsbehoefte die samenhangt met de strengheid van de winter. De eventuele effecten van de energiecrisis (shift naar meer houtverbruik) kunnen niet ten volle in de emissies doorgerekend worden omwille van de beperkte beschikbaarheid aan jaarafhankelijke inputdata.
- Lichte toename bij wegverkeer.
- Hogere emissie van sector energie in 2008-2011 door stijging van benzo(a)pyreen bij de petroleumraffinaderijen.
Hoe pakken we dit aan?
De Green Deal Huishoudelijke houtverwarming bevat een pakket maatregelen voor de reductie van de uitstoot van luchtpolluenten van huishoudelijke houtstook, inclusief fijn stof en gerelateerde polluenten zoals PAK’s. Voor het stoken van hout zijn er een aantal regels en adviezen.
Ook voor andere bronnen van PAK’s (zoals dieselvoertuigen) is de uitstoot van PAK’s sterk gelinkt aan de uitstoot van fijn stof door verbrandingsemissies. Maatregelen om de uitstoot van fijn stof te verminderen zullen dan ook een impact hebben op de uitstoot van PAK’s (zie indicatoren samenstelling wagenpark en activiteiten wegverkeer).
Een volledig overzicht van de maatregelen voor een betere luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Een bespreking van de voortgang van de maatregelen staat in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.
Meer informatie