Concentratie polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's) in de omgevingslucht
- PAK's zijn organische verbindingen die bestaan uit gekoppelde aromatische ringen. Verschillende PAK's zorgen in het menselijk lichaam voor DNA-schade en zijn daardoor erg kankerverwekkend.
- De concentratie van benzo(a)pyreen (BaP), de best gekende en meest kankerverwekkende van de PAK's, wordt gebruikt als maatstaf voor het effect van alle PAK's samen.
- De Europese streefwaarde is overal gehaald in 2023.
- De concentraties zijn hoger in de winter door de uitstoot door gebouwenverwarming, met houtverbranding als belangrijkste aandeel.
- Na de sterke toename in 2022 zien we nu een sterke daling in 2023, vermoedelijk het gevolg van gunstiger weer en lagere energieprijzen waardoor er minder hout gestookt werd.
Gezondheidseffecten
PAK's komen in ons lichaam terecht via voedsel of door ze in te ademen. Verschillende PAK-verbindingen zorgen voor DNA-schade en zijn daardoor erg kankerverwekkend. De bekendste en meest kankerverwekkende PAK is benzo(a)pyreen, afgekort als BaP.
Doelstellingen
| Naam | Doelstelling | Meetplaatsen die doelstelling halen 2023 |
|---|---|---|
| Europese streefwaarde | Jaargemiddelde 1 ng/m³ |  7/7 |
Toestand in 2023
De Europese streefwaarde is overal in Vlaanderen gehaald in 2022.
Er was veel variatie tussen meetplaatsen:
- Hoogste jaargemiddelde in Sint-Kruis-Winkel, vermoedelijk door de extra bijdrage van een lokale industriële bron.
- Laagste jaargemiddelde in het landelijke Houtem (Veurne).
De concentraties varieerden ook in de loop van het jaar:
- De meeste hoge concentraties meten we in de winter en zijn vooral veroorzaakt door gebouwenverwarming met hout.
Evolutie
Benzo(a)pyreen in lucht daalde sterk ten opzichte van 2022:
- Op bijna alle meetplaatsen zien we meer dan een halvering van de jaargemiddelden ten opzichte van 2022.
- Vermoedelijk zijn gunstiger weer (zachte en natte wintermaanden) en lagere energieprijzen (waardoor er minder hout gestookt werd) de oorzaak van deze sterke daling .
- Fluctuaties van jaar tot jaar kunnen het gevolg zijn van de weersomstandigheden. Neerslag kan de stoffractie uitwassen en wind kan meer of minder verontreinigde lucht aan- of afvoeren. Koudere wintermaanden leiden ook tot meer uitstoot door gebouwenverwarming
Hoe pakken we dit aan?
Voor PAK's zijn vooral die maatregelen belangrijk die de uitstoot van fijn stof door de huishoudens (houtverbranding) en door het wegverkeer verminderen.
- In samenwerking met de sector werd een Green Deal huishoudelijke houtverwarming afgesloten om de uitstoot door houtverbranding te verlagen. Deze werd beëindigd in oktober 2022 (naar de resultaten).
- Voor het stoken van hout zijn er een aantal regels en adviezen.
- Ook bij andere verbrandingsemissies (zoals bij dieselvoertuigen) is de uitstoot van PAK's sterk gelinkt aan de uitstoot van fijn stof. Maatregelen om de uitstoot van fijn stof te verminderen zullen dan ook een impact hebben op de uitstoot van PAK's (zie indicatoren samenstelling wagenpark en activiteiten wegverkeer).
Een volledig overzicht van de maatregelen voor een betere luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Een bespreking van de voortgang van de maatregelen staat in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.
Meer informatie