Uitstoot niet-methaan vluchtige organische stoffen (NMVOS)
- Niet-methaan vluchtige organische stoffen (NMVOS) komen als gassen of dampen in de omgevingslucht voor.
- Methaan wordt apart bekeken omdat dit een belangrijk broeikasgas is.
- Landbouw en industrie zijn samen verantwoordelijk voor de helft van de Vlaamse uitstoot.
- Sterke emissie daling sinds 2005 door afnames in verschillende sectoren.
Gezondheidseffecten
VOS komen in ons lichaam door ze in te ademen. In eerste instantie veroorzaken ze geurhinder, maar de ene is al problematischer voor de gezondheid dan andere:
- Het kan tijdelijke klachten veroorzaken zoals hoofdpijn, vermoeidheid, en irritatie van de neus, keel en ogen.
- Langdurige blootstelling aan VOS zoals benzeen, formaldehyde en vinylchloride verhoogt het risico op kanker.
- Formaldehyde en andere VOS kunnen op lange termijn ook effecten op de luchtwegen (bvb. astma) veroorzaken.
- VOS draagt bij tot de vorming van ozon en secundair fijn stof, wat schadelijk is voor de gezondheid, gewassen en materialen
Doelstellingen
Toetsing aan het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030* toont dat de uitstoot met 52 % daalde tussen 2005-2022. De doelstelling tegen 2030 werd reeds gehaald.
| Uitstoot 2022 | Doel 2030 | |
|---|---|---|
| NMVOS (t.o.v. 2005) | - 52 % |  - 37 % |
*Bij de evaluatie van de doelstellingen wordt de uitstoot van natuurlijke oorsprong, uit mestbeheer (stalemissies) en landbouwgronden en door de luchtvaart cruise en de internationale zeevaart niet meegeteld.
Toestand in 2022
Verschillende sectoren hadden een belangrijk aandeel in de Vlaamse NMVOS-uitstoot:
- Grootste bijdrages door de industrie (20 %) met de chemie als belangrijkste emissiebron en landbouw (inclusief emissies uit mestbeheer en landbouwgronden) 34 %, vooral door mestopslag.
- De huishoudens (19 %) hadden ook een groot aandeel door het gebruik van producten op solventbasis, zoals lijm en verf.
- 16 % van de uitstoot was afkomstig van de natuur (bossen en graslanden) en dus niet van menselijke oorsprong.
Evolutie
Sterke emissiedaling in de periode 2005-2022:
- Industrie (- 60 %): daling door verandering van techniek en/of grondstof, de installatie van naverbranders of andere nageschakelde technieken en voor sommige sectoren ook door een afname van de activiteiten (bv. automobielindustrie).
- Energie (- 63 %): daling dankzij de invoering van emissiereducerende maatregelen (o.a. gebruik van opslagtanks met vlottende daken en/of betere afdichtingen) bij de petroleumraffinaderijen en lekdetectie en herstelprogramma’s.
- Transport (- 72 %): daling vooral bij wegverkeer. De NMVOS emissie door wegtransport is in 2022 met 75 % gedaald ten opzichte van 2005. Door strengere emissienormen is de uitstoot in de loop der jaren sterk afgenomen. Benzinevoertuigen zijn verantwoordelijk voor 80-90 % van de NMVOS-uitstoot door wegverkeer. Door het stijgend aandeel personenwagens op benzine vertoont de uitstoot in 2022 voor het eerst sinds 2005 een licht stijgende trend.
- Opname van de 'solventrichtlijn' (Europese richtlijn 99/13/EG, nu Richtlijn Industriële Emissies) in Vlaamse wetgeving in 2001 zorgde voor een sterke daling van het gebruik van organische oplosmiddelen en inzet van nageschakelde technieken vanaf 2002 in o.a. de droogkuis-, coating- en grafische sector.
Hoe pakken we dit aan?
Voor NMVOS is er vooral reductiepotentieel bij de industrie, meer bepaald bij enkele specifieke industriële processen en bij op- en overslagactiviteiten van vluchtige (petro)chemische producten en bij specifieke huishoudelijke producten.
Een volledig overzicht van de maatregelen voor een betere luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Een bespreking van de voortgang van de maatregelen staat in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.
Meer informatie