Luchtkwaliteit in de Gentse agglomeratie en Gentse kanaalzone
VMM onderzoekt in samenwerking met de Stad Gent hoe het gesteld is met de luchtkwaliteit in en rond Gent, welke bronnen in de regio de meeste uitstoot veroorzaken en hoe de concentraties en emissies evolueren in de tijd. In de Gentse agglomeratie en Gent-centrum zijn verkeer en huishoudens (houtverbranding) de grootste bronnen van stikstofoxiden (NO2), primair fijn stof (PM10 en PM2.5) en elementair koolstof. In de kanaalzone, die gekenmerkt wordt door industriële activiteiten, zorgt de industrie voor de grootste uitstoot van zowel stikstofoxiden, fijn stof als elementaire koolstof. In 2022 waren de belangrijkste conclusies:
- Op één uitzondering na liggen de gemeten concentraties aan NO2, PM10 en PM2.5 op alle meetplaatsen onder de Europese grenswaarden. Rieme (gelegen nabij de industriële omgeving van de kanaalzone) was de enige locatie waar in 2022 de Europese grenswaarde voor PM10-daggemiddelden werd overschreden.
- De gemeten concentraties NO2, PM10 en PM2.5 liggen op alle meetplaatsen boven de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Deze advieswaarden worden bijna nergens in Vlaanderen gehaald.
- In vergelijking met 2021 is de concentratie aan PM10 en zwarte koolstof op verschillende meetplaatsen licht gestegen, maar in vergelijking met 10 jaar geleden volgen de gemeten concentraties van alle polluenten nog steeds een dalende trend.
Doelstellingen
Toetsing van de meetresultaten in Gent aan de Europese grenswaarden en de WGO-advieswaarden in 2022 per polluent
| Polluent | EU | WGO |
|---|---|---|
| Stikstofdioxide |  (jaargemiddelde) |
 |
| Fijn stof - PM10 |
(jaargemiddelde) (daggemiddelde) |
|
| Fijn stof - PM2.5 |
(jaargemiddelde) |
|
Evolutie en toestand
Voor stikstofoxiden stellen we vast dat:
- De uitstoot van stikstofoxiden overwegend wordt veroorzaakt door verkeer en industrie (in de kanaalzone).
- De totale emissie van stikstofoxiden met 45 % is gedaald in vergelijking met 2005.
- De afgelopen 10 jaar de gemeten NO2-concentraties daalden met gemiddeld 33 %.
- De gemeten NO2-concentraties op alle meetlocaties onder de Europese jaargrenswaarde liggen. De WGO-advieswaarden worden niet gehaald (op bijna geen enkele plaats in Vlaanderen).
- In het centrum van Gent wordt op meerdere plaatsen NO2 met behulp van passieve samplers gemeten.
Voor fijn stof (PM10) stellen we vast dat:
- In Gent-centrum en de agglomeratie de huishoudens (meer specifiek de verbranding van hout in open haarden en kachels) en verkeer de grootste bronnen van primair PM10 zijn. In de kanaalzone zorgt de industrie voor het merendeel van de primaire PM10-uitstoot (met als grootste bron ArcelorMittal)·
- Ten opzichte van 2005 de primaire PM10-uitstoot met gemiddeld 38 % is gedaald.
- In vergelijking met 2021 de gemeten concentratie aan PM10 op verschillende meetplaatsen licht is gestegen. Vergeleken met 10 jaar geleden volgt de PM10-concentratie een (licht) dalende trend.
- Op 1 locatie wordt de Europese grenswaarde voor daggemiddelden overschreden (in Rieme). De verwachting is dat deze overschrijding éénmalig is. Wegenwerken zorgden op deze locatie voor extra stof (bovenop de al aanwezige hoge achtergrondconcentratie aan fijn stof).
- De WGO-advieswaarden worden op geen enkele locatie bereikt (ook niet in de rest van Vlaanderen)
Voor fijn stof (PM2.5) stellen we vast dat:
- Industrie (in de kanaalzone) en huishoudens (houtverbranding) de grootste emissiebronnen voor primair PM2.5 zijn.
- De gemeten PM2.5 concentraties een dalende trend volgen, in vergelijking met 10 jaar geleden zijn ze met 31 % gedaald.
- De Europese grenswaarden worden op alle meetplaatsen gerespecteerd, de WGO-advieswaarden niet (net als in de rest van Vlaanderen).
Voor zwarte koolstof (BC) stellen we vast dat:
- In Gent-centrum en de Gentse agglomeratie de huishoudens (meer specifiek de verbranding van hout in open haarden en kachels) de grootste bron zijn, gevolgd door verkeer. In de kanaalzone zorgt industrie voor het grootste deel van de uitstoot (met als grootste bron ArcelorMittal).
- Sinds 2005 de emissies van elementair koolstof met 70 % zijn gedaald.
- In vergelijking met 10 jaar geleden de gemeten concentraties zwarte koolstof met gemiddeld 50 % zijn gedaald.
- Op de modelkaart het belang van verkeer op de concentraties zwarte koolstof duidelijk zichtbaar is, met de hoogste concentraties langs de stadsring (R40).
- In de wintermaanden van 2022 de concentratie zwarte koolstof afkomstig van houtverbranding hoger was dan de 2 vorige meetjaren.
- Er bestaan momenteel geen Europese normen of WGO-advieswaarden voor zwarte of elementair koolstof.
Lage-emissiezone
In 2020 werd een lage-emissiezone (LEZ) ingevoerd in de Gentse binnenstad met als doel de luchtkwaliteit te verbeteren. Binnen de LEZ worden momenteel wagens met een hogere roetuitstoot geweerd. VMM vergeleek de gemeten concentraties zwarte koolstof (een maat voor roetconcentratie) op locaties binnen een LEZ (locaties in zowel Gent als Antwerpen) en buiten een LEZ (heel Vlaanderen exclusief LEZ Gent en Antwerpen).
- Het is niet vanzelfsprekend om een wetenschappelijk onderbouwde uitspraak te doen over het effect van de LEZ. De invoering van een LEZ leidt ook tot veranderingen buiten die LEZ (zoals een versnelde vergroening van het wagenpark in heel Vlaanderen).
- De concentratie zwarte koolstof is over heel Vlaanderen gedaald. De daling is groter op locaties in een LEZ (in Gent of Antwerpen) dan op locaties buiten een LEZ (heel Vlaanderen exclusief LEZ Gent en Antwerpen).
Meer informatie