Dioxines en PCB's in neervallend stof (depositie) in Genk-Zuid
In het industriegebied van de regio Genk-Zuid zijn verschillende industrietakken gevestigd die verantwoordelijk zijn voor de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen. Zo zijn onder meer de activiteiten van de schrootbedrijven Stevens Recycling en Euregio Recycling Belgium een bron van dioxines en PCB's.
Sinds 2003 voert de VMM samen met Afdeling Handhaving van Departement Omgeving in Genk-Zuid metingen uit van dioxines en PCB's in neervallend stof (depositie). We drukken de depositiewaarden uit als de totale toxiciteit van het mengsel van 17 dioxines en 12 dioxineachtige PCB's onder de vorm van toxische equivalenten (TEQ). In 2023 werd vastgesteld dat voor de metingen van dioxines en PCB's in depositie:
- De resultaten van alle monsters van Genk-woonzone en Zutendaal-woonzone onder de maandgemiddelde en jaargemiddelde drempelwaarde lagen.
- De resultaten van alle monsters van Zutendaal-industrie en 4 van de 6 stalen van Genk-industrie boven de maandgemiddelde drempelwaarde lagen (indicatieve toetsing).
- De resultaten van de 2 industriële locaties boven de jaargemiddelde drempelwaarde lagen (indicatieve toetsing).
- De overschrijdingen komen meestal door verhoogde PCB-depositiewaarden.
Gezondheidseffect
Dioxines en PCB's binden zich in de lucht aan stofdeeltjes, waarna ze kunnen neervallen op de bodem en op voedingsgewassen. Opname door de mens gebeurt dan ook hoofdzakelijk via voeding en de ademhaling en veroorzaken:
- Immuunverstoring en defecten van de neurale ontwikkeling
- Verstoring van de hormonale huishouding en vruchtbaarheid
- Diverse kankers.
Doelstellingen
| Naam | Drempelwaarde | Meetplaatsen die de doelstellingen halen in 2023 |
|---|---|---|
| VMM-jaardrempelwaarde | 8,2 pg TEQWGO1998/(m².dag) |  2/2 (woonzone) 0/2 (industriezone) |
| VMM-maandrempelwaarde | 21 pg TEQWGO1998/(m².dag) | 2/2 (woonzone) 0/2 (industriezone) |
De VMM-drempelwaarden zijn niet in VLAREM opgenomen en zijn gebaseerd op een Europese gezondheidskundige advieswaarde voor orale inname van 14 pg TEQWGO1998/(kg lichaamsgewicht.week) uit 2001. De drempelwaarden zijn geldig voor meetplaatsen gelegen in woonzones en agrarische gebieden. De toetsing bij meetplaatsen in industriegebieden is louter indicatief.
Toestand
In 2023 maten de VMM en Afdeling Handhaving van Departement Omgeving op 4 meetplaatsen dioxines en dioxineachtige PCB's, op 3 meetplaatsen ook merker-PCB's en PCB-11. Zowel in Genk als Zutendaal lag er telkens 1 locatie in een woonzone en 1 locatie in industriegebied. De meetlocatie in Zutendaal-woonzone werd opgericht in april 2022. We nemen 6 maandstalen per jaar, uitgezonderd in Zutendaal-woonzone waar we 4 maandstalen nemen.
- Op de locatie Genk-woonzone en Zutendaal-woonzone lagen de resultaten van alle monsters onder de maandgemiddelde drempelwaarde. Ook de jaargemiddeldes lagen onder de jaargemiddelde drempelwaarde.
- De resultaten van de industriële meetplaatsen in Genk en Zutendaal lagen beduidend hoger. Als we deze resultaten indicatief toetsen aan de drempelwaarden, dan overschrijdt het jaargemiddelde op beide locaties de jaargemiddelde drempelwaarde. Ook de maandgemiddelde drempelwaarden werden met uitzondering van 2 stalen steeds overschreden.
- De overschrijdingen komen meestal door verhoogde PCB-depositiewaarden.
Evolutie
Door de grote impact van het weer kunnen we moeilijk uitspraken doen over de langetermijntrends van dioxines en PCB's in depositie. Wind en regen bepalen namelijk in grote mate de lokale depositie nabij bronnen. In de regio Genk-Zuid:
- Zien we schommelende deposities voor Genk-woonzone. In 2014, 2017 en 2021 ligt het jaargemiddelde boven de jaargemiddelde drempelwaarde.
- Stellen we van 2016 tot 2016een globaal dalende trend vast voor Genk-industrie, daarna opnieuw een stijging.
- De metingen in Zutendaal-industrie startten in 2019. Na twee verhoogde jaren is in 2023 het jaargemiddelde opnieuw vergelijkbaar met dat in 2022 en 2019.
Hoe pakken we dit aan?
Er is een werkgroep dioxines & PCB's samengesteld. VMM werkt hierin samen met Vlaamse en Federale entiteiten. De werkgroep formuleerde verschillende maatregelen in de directe omgeving van schrootbedrijven met shredders om de blootstelling aan dioxines & PCB's via verspreiding van lucht verder te verminderen. Het 'Actieplan Dioxines/PCB's' werd meegedeeld aan de Vlaamse Regering (17 november 2023) met o.a. onderstaande maatregelen:
- Afleiden van een hanteerbare en geactualiseerde toetsingswaarde voor de som van 17 dioxines en 12 dioxineachtige PCB’s in depositie.
- Uitbreiding van de monitoring van de depositie van dioxines & PCB's in samenwerking met de bedrijven en de sectorfederatie DENUO.
- Verder inzetten op emissiereductie bij schrootbedrijven met shredder, door o.a. de herziening van de BBT-studie schrootverwerking en sloperij en een opvolgingsplicht in de vergunningen van de schrootbedrijven met shredder.
- Opvolgen van de Waalse humane biomonitoringsmeetcampagne nabij schrootbedrijven met shredders.
Aan de eerste maatregel is onder andere reeds uitvoering gegeven. In 2018 verlaagde het Europese Voedselagentschap de maximale wekelijkse inname van 14 pg TEQWGO1998/(kg lichaamsgewicht.week) naar 2 pg TEQWGO2005/(kg lichaamsgewicht.week). Uit de herziening van de VMM-drempelwaarde blijkt dat de achtergrondblootstelling in Vlaanderen reeds zorgt voor een overschrijding van de nieuwe gezondheidskundige advieswaarde: er kan geen veilige drempelwaarde voor depositie afgeleid worden. Daarom kiezen we ervoor om een zo laag mogelijke haalbare drempelwaarde in te voeren, én ernaast beleid te voeren om de achtergrondblootstelling te doen dalen.
Vanaf 2024 gelden volgende jaardrempels voor meetplaatsen gelegen in:
| Meetplaats in industriegebied gelegen ten NO1 van bedrijf2 | Meetplaats in industriegebied gelegen in andere windrichting1 van bedrijf |
Jaardrempel (pg TEQWGO2022/(m².dag)) |
|---|---|---|
| 0 m - 50 m | 0 m - 20 m | 40 |
| > 50 m - 150 m | > 20 m - 65 m | 16 |
| > 150 m - 300 m | > 65 m - 100 m | 8 |
| Meetplaats in agrarisch gebied of woonzone | 6,3* |
1 Noord-Oost: [355° : 85°[ - Andere windrichtingen: [85° : 355°[
2 De jaardrempels voor industriegebieden zijn specifiek afgeleid voor meetlocaties nabij shredders.
* daalt naar 4,3 pg TEQWGO2022/(m².dag) in 2030
Meer informatie
- Overzicht Genk-Zuid
- Zware metalen in fijn stof in Genk-Zuid
- Concentraties BTEX in Genk-Zuid
- Samenvatting Stuurgroep Genk-Zuid (pdf)
- Naar het volledige 'Actieplan Dioxines/PCB's 2023'
- Mededeling van het 'Actieplan Dioxines/PCB's' op de Vlaamse Regering op 17 november 2023
- Waar bevinden zich de meetplaatsen en welke concentraties werden er gemeten?
- Meest recente resultaten (Excel)