Zware metalen in fijn stof in Beerse

In Beerse liggen de bedrijven Aurubis en Campine, de activiteiten van deze bedrijven zijn een bron van zware metalen en dioxines in de omgevingslucht. Dit brengt een gezondheidsrisico mee voor de omwonenden. De Vlaamse Milieumaatschappij volgt de luchtverontreiniging (polluent) door zware metalen op vanaf 1979. In 2023 werd vastgesteld dat voor de metingen van zware metalen in fijn stof:

De Europese grenswaarde voor lood werd gehaald.
De Europese streefwaarden voor arseen, cadmium en nikkel werden gehaald.

Laatst bijgewerkt: mei 2024

Actualisatie:

Gezondheidseffecten

Zware metalen verspreiden zich via stofdeeltjes in de lucht en komen via de ademhaling in het lichaam. Kleine hoeveelheden aan zware metalen geven geen onmiddellijke gezondheidsproblemen na inname, maar kunnen bij langdurige blootstelling de gezondheid schaden:

Arseen: long- en huidtumoren bij chronische vergiftiging; dikwijls fataal bij acute inname.
Cadmium: acute longaantasting bij inademing (o.a. longkanker); schade aan nieren en skelet; fataal bij chronische inname; verminderde vruchtbaarheid
Lood: schade aan maag en ingewanden; bloedarmoede; aantasting zenuwstelsel; groei- en leerstoornissen; verminderde vruchtbaarheid
Nikkel: allergie en irritaties bij huidcontact; kanker bij inname; astma bij inademing

De WGO drukt de schadelijkheid van arseen en nikkel uit als het aantal extra kankergevallen bij een levenslange blootstelling aan een bepaalde concentratie. Cadmium is ook kankerverwekkend maar de WGO berekende hiervoor geen risico. De risico’s voor de verschillende meetplaatsen op basis van de concentraties in de omgevingslucht in 2023 staan in de tabel:

Risico's groter dan 1 op 1.000.000 zijn gezondheidskundig niet verwaarloosbaar
Gezondheidskundig is er in Beerse een extra risico op kanker. Dit risico is niet verwaarloosbaar.

Polluent	Extra risico op kanker bij levenslange blootstelling
Arseen	Tussen 1/111.000 en 1/549.000 afhankelijk van de woonplaats
Nikkel	Tussen 1/448.000 en 1/1.700.000 afhankelijk van de woonplaats

Doelstellingen

Naam	Polluent	Doelstelling	Meetplaatsen die de doelstelling halen in 2023
EU-jaargrenswaarde	Lood	0,5 µg/m³	3/3
EU-streefwaarde	Arseen	6 ng/m³	3/3
	Cadmium	5 ng/m³	3/3
	Nikkel	20 ng/m³	3/3
WGO-advieswaarde	Lood	0,5 µg/m³	3/3
WGO-advieswaarde	Cadmium	5 ng/m³	3/3

Toestand

Op basis van modellering berekent de VMM hoeveel inwoners er wonen in de overschrijdingszone. Dit is de zone waar het jaargemiddelde hoger is dan de Europese grens- of streefwaarde. In Beerse was er in 2023 een kleine overschrijdingszone voor arseen en cadmium.

Polluent	Norm	Oppervlakte overschrijdingszone	% bevolking in overschrijdingszone
Arseen	6 ng/m³	0,03 km²	geen
Cadmium	5 ng/m³	0,01 km²	< 0,1 %
Nikkel	20 ng/m³	geen	geen
Lood	0,5 μg/m³	geen	geen

Evolutie

Lood:

Vanaf 2009 werd de grenswaarde niet meer overschreden.
Globaal gezien is er tussen 2008 en 2018 een dalende trend op alle meetplaatsen. 
Vanaf 2018 is er op de beide meetplaatsen in de omgeving van Aurubis opnieuw een licht stijgende trend.

Cadmium:

Op de Absheide lag tussen 2003 en 2017 het jaargemiddelde boven de Europese streefwaarde. In 2018 daalde het gemiddelde tot onder deze streefwaarde. Vanaf dan blijven de cadmiumconcentraties stabiel.
Ook in de Heidestraat was er een overschrijding tussen 2005 en 2011. In 2012 en 2013 wordt deze streefwaarde geëvenaard. Vanaf 2017 liggen de jaargemiddelden onder de streefwaarde en blijven de cadmiumconcentraties stabiel.
Op de meetplaats in de omgeving van Campine zijn de cadmiumconcentraties veel lager en stabiel in functie van de tijd.

Arseen:

Voor 2008 lagen de jaargemiddelden op de 2 meetplaatsen in de omgeving van Aurubis boven de Europese streefwaarde waarna ze hierrond schommelden. Na 2017 lag de concentratie onder de streefwaarde.
In 2023 was er opnieuw een stijging en evenaarde het jaargemiddelde op de meetplaats in de Absheide de Europese streefwaarde.
Op de meetplaats in de omgeving van Campine zijn de arseenconcentraties veel lager en stabiel in functie van de tijd.

Nikkel:

Op de Absheide lag tussen 2007 en 2009 het jaargemiddelde net onder de Europese streefwaarde. Tussen 2010 en 2014 was er een sterke daling. Vanaf dan blijven de nikkelconcentraties stabiel.
In de Heidestraat was er eveneens een daling tussen 2009 en 2013. Vanaf dan blijven de nikkelconcentraties stabiel.
Op de meetplaats in de omgeving van Campine zijn de nikkelconcentraties veel lager en stabiel in functie van de tijd.

Hoe pakken we het aan?

In het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 staan maatregelen voor de verbetering van de luchtkwaliteit in Vlaanderen. Algemene maatregelen om de uitstoot, concentratie en depositie van zware metalen te verlagen zijn niet in het Vlaams Luchtbeleidsplan opgenomen.

Zware metalen in fijn stof in Beerse

Gezondheidseffecten

Doelstellingen

Toestand

Evolutie

Hoe pakken we het aan?

Meer info

vmm.be is een officiële website van de Vlaamse overheid