Blootstelling en gezondheidseffecten van fijn stof (PM₁₀ en PM₂,₅)
Door het inademen van fijn stof komt het in ons lichaam, hoe kleiner de deeltjes hoe dieper ze in het menselijk lichaam kunnen doordringen en hoe meer schade ze kunnen veroorzaken. Hoe klein de blootstelling ook is, er is altijd een risico op een schadelijk effect op de gezondheid.
- Elke Vlaming wordt blootgesteld aan te veel fijn stof volgens de WGO-advieswaarden.
- Het aantal vroegtijdige sterfgevallen door PM2,5 in Vlaanderen in 2023 wordt geschat op ongeveer 3500.
- De gemiddelde inwoner van Vlaanderen blijft 15 maanden minder gezond door de blootstelling aan fijn stof.
Gezondheidseffecten
De gemiddelde inwoner van Vlaanderen blijft 15 maanden minder gezond door de blootstelling aan fijn stof. Het aantal vroegtijdige sterfgevallen door PM2,5 in 2023 wordt geschat op ongeveer 3500 (95% BI-interval: 2680-3939 doden).
Fijn stof komt via inademing in ons lichaam, hoe kleiner de deeltjes hoe dieper ze in het menselijk lichaam kunnen doordringen en hoe meer schade ze kunnen veroorzaken:
- Hoe klein de blootstelling ook is, er is altijd een risico op een schadelijk effect op de gezondheid.
- Kortdurende blootstelling aan hogere concentraties veroorzaken vroegtijdige sterfte, verhoogde ziekenhuisopnames vanwege hart- of longproblemen, acute en chronische bronchitis en astma-aanvallen.
- Langdurige blootstelling (maanden tot jaren) veroorzaken vroegtijdige sterfte, vooral bij mensen met chronische hart- of longziekten, een verminderde groei van de longfunctie bij kinderen, longkanker alsook borstkanker en kanker in het spijsverteringsstelsel.
Doelstellingen
| Naam | Doelstelling |
|---|---|
| WGO-jaaradvieswaarde | PM2.5: 5 µg/m³ PM10: 15 µg/m³ |
| WGO-dagadvieswaarde | PM2.5: maximaal 3 dagen per jaar > 15 µg/m³ PM10: maximaal 3 dagen per jaar > 45 µg/m³ |
| Vlaams Luchtbeleidsplan | PM2.5: gezondheidsimpact (aantal vroegtijdige sterftes) door blootstelling aan PM2,5 tegen 2030 halveren t.o.v. 2005. PM2.5 en PM10: voldoen aan WGO-advieswaarden tegen 2050 |
Toestand in 2023
Volgens de WGO-advieswaarden zijn er in 2023 te veel dagen met verhoogde dagwaarden van fijn stof. Ook op jaarbasis zijn de concentraties fijn stof nog te hoog.
De WGO-advieswaarden zijn als langetermijndoelstelling opgenomen in het Vlaams Luchtbeleidsplan.
| % bevolking boven de doelstelling (berekend met ATMO-Street) | |||
|---|---|---|---|
| Fijn stof | Middellingstermijn | EU | WGO |
| PM10 | Jaar |  0% |
 84,37 % |
| dag | 0 % |
49,17 % |
|
| PM2.5 | jaar | 0 % |
99,89 % |
| dag | niet van toepassing | 100 % |
|
De modelkaarten tonen bij toetsing aan de WGO-jaaradvieswaarde voor PM2,5 in vrijwel gans Vlaanderen overschrijdingen, enkel in een beperkt gebied in het zuiden van de provincie Limburg wordt de jaargrenswaarde gerespecteerd.
De WGO-jaaradvieswaarde voor PM10 wordt gerespecteerd in vrijwel de ganse provincie Vlaams-Brabant, in het zuiden van de provincie Oost-Vlaanderen en in het zuiden en oosten van de provincie Limburg.
Evolutie
Over de jaren heen dalen de PM10- en PM2,5-jaargemiddelden en het aantal dagen met verhoogde stofconcentraties:
- Voor PM2,5 zien we -ondanks de dalende trend- dat geen enkele Vlaming woont in een gebied dat voldoet aan de WGO-dagadvieswaarde. Slechts 0,1 % van de Vlamingen woont in een gebied dat voldoet aan de WGO-jaaradvieswaarde.
- Voor PM10 zien we dat 50 % van de Vlamingen in een regio woont waar de concentraties voldoen aan de WGO-dagadvieswaarde, 15 % van de Vlamingen woont in een regio waar de concentraties voldoen aan de WGO-jaaradvieswaarde.
- Het aantal vroegtijdige sterftes door PM2,5 was in 2023 ruim 50 % lager dan in 2005 (3500 vs. 7400 overlijdens).
Meer informatie