Frank bouwt aan de digitale rioolinventaris
Komaf met de kilometers papier
We waren bij de eersten in België om een databank te koppelen aan GIS-software.
In de jaren 90 had elke VMM-vestiging iemand in dienst om de rioleringen uit te tekenen met pen en papier. Van al die plannen samen moesten dan rioleringskaarten gemaakt worden. Maar alles uittekenen op papier, dat was volgens Frank niet evident.
“Correcties op papier gebeurden in die tijd door het van het blad te krassen. Op de duur zaten er gaten in het papier en moest de tekenaar opnieuw beginnen. Dat was een van de redenen waarom ik graag wilde meewerken aan een digitale oplossing.”
Ook de digitale weg inslaan was niet zo vanzelfsprekend. “Er waren toen nog geen centrale servers en de verschillende VMM-vestigingen hadden elk hun eigen manier om rioolgegevens op te slaan. Om dat te standaardiseren, begon ik een rondvraag om gegevens op te laden in een digitale toepassing. Van daaruit konden we tot geïntegreerde rioleringskaarten komen met straten, woningen en rioleringen erop ingetekend. Dat vormde het zogenaamde Riodb, de voorganger van het huidige afvalwater informatiesysteem (AWIS) en de rioolinventaris.”
Frank: “We waren bij de eersten in België om een databank te koppelen aan GIS-software, die de data visualiseert op een kaart. Wanneer we kaarten af hadden, stapten we regelmatig met een grote opslagdisk een firma in Gent binnen om ze op A0 of groter formaat af te drukken. Op mijn bureau hadden we elk zowat twee kasten vol met papieren rioleringskaarten, documenten, verslagen, leidraden, …”
Door de keuze voor digitaal en om de interne milieudoelstellingen van de VMM te halen, drukken we al jaren geen grote oplages van kaarten meer. “Inmiddels heeft iedereen een eigen pc en staat ons VMM-netwerk er. Een grote stap in efficiëntie en goed voor het milieu. Soms wordt er voor een specifiek project nog een print gevraagd van een gedetailleerde rioleringskaart, maar voor de rest is het nu praktisch allemaal op het scherm te doen.”
Win-win voor rioolbeheerders en gemeenten
In de praktijk weegt die kost op korte termijn niet op tegen de winst op lange termijn door efficiënter rioolbeheer.
Die digitalisering van rioleringskaarten en -informatie heeft ervoor gezorgd dat we vandaag beschikken over een digitale rioolinventaris. De rioolinventaris ontsluit de informatie van de VMM, Aquafin, gemeenten en rioolbeheerders in één online toepassing. Zo is de inventaris een onmisbare informatiebron geworden voor efficiënt rioolbeheer, opvolging van verontreiniging, voorkomen van graafschade en verdere uitbouw van riolering. Rioolbeheerders en gemeenten kunnen hun gegevens opladen in de rioolinventaris. Niet alleen krijgen ze zo een beter zicht op het rioleringsnetwerk van henzelf en rondom hen, de VMM zorgt ook voor een kwaliteitscontrole van de gegevens en verrijkt ze met eigen data zoals aantal inwoners, zuiveringsgraden, …
“Hoewel lokale besturen veel voordeel halen uit de rioolinventaris, hebben toch een 40 à 50-tal van de 300 gemeenten er nog niet op ingetekend. Het argument is vaak de kost voor een studiebureau om hun rioleringsgegevens om te zetten naar onze structuur en de personeelskost voor iemand die het beheert. In de praktijk weegt die kost op korte termijn niet op tegen de winst op lange termijn door efficiënter rioolbeheer. Hoe meer partners zich aansluiten, hoe completer de gegevens worden.“
Actuele data om rioleringsbeleid te voeden
Met behulp van de rioolinventaris willen we een netwerk uitbouwen waarbij het afvalwater van elke woning in Vlaanderen gezuiverd wordt.
Frank hoopt in de toekomst te kunnen rekenen op nog betere en actuelere inwonersgegevens. “Het is 2020 en we gebruiken nog de inwonersgegevens van 2018. Mensen verhuizen, worden geboren, sterven, ... De inwonersaantallen zijn belangrijke data voor rioolbeheerders om te weten hoeveel mensen er zijn aangesloten op de riolering. Het inwonersaantal heeft invloed op de grootte van de rioleringsbuizen die nodig zijn. Zijn er veel inwoners, dan betekent dat een groter debiet en zijn er grotere buizen nodig.”
De rioolinventaris wordt beter en beter. “Iedereen werkt vlot mee om hun gegevens op te laden. Fouten worden eruit gehaald, data worden accurater en vollediger en meer partners sluiten zich erop aan. Kwaliteitsvollere gegevens zijn positief voor de rapportering, modellering, meetnetten, … Het is een succesverhaal dat nog verder groeit. Met behulp van de rioolinventaris willen we een netwerk uitbouwen waarbij het afvalwater van elke woning in Vlaanderen gezuiverd wordt.“
De rioolinventaris van ons allemaal?
De rioolinventaris wordt ondertussen voor heel wat toepassingen als basis gebruikt. Frank krijgt aanvragen voor rioleringsdata uit alle hoeken: “Binnen de VMM hebben collega’s bepaalde gegevens uit de rioolinventaris nodig voor modellering of om heffingen te berekenen. Ook toepassingen als ARInfuse (met je smartphone of tablet zie je via augmented reality waar er buizen onder de grond liggen) of Waste Water Tracing (om de route van vervuild water te traceren) maken ervan gebruik. Extern krijg ik aanvragen binnen van gemeenten, studiebureaus, studenten voor hun thesis enzovoort.”
Momenteel hebben enkel de rioolbeheerders en gemeenten toegang tot de rioolinventaris, maar er wordt nu bekeken om ook de brandweer en politie toegang te geven.
“In tal van situaties kunnen ze daar nuttige info uithalen,” weet Frank. “Denk maar aan het opvolgen van bluswater van een brand met gevaarlijke stoffen dat wegloopt in de riolering, zodat er eventueel geëvacueerd kan worden als er een bepaalde impact is. Of het nagaan van waar een vervuiling afkomstig is, zodat de gepaste maatregelen genomen kunnen worden.”
“Misschien kunnen we de rioolinventaris ook openstellen voor burgers,” gaat Frank verder. “Voor een burger kan het bijvoorbeeld nuttig zijn om te weten of er een riolering gepland is in je straat, of je kunt aansluiten op de riolering, als de riolering in je straat kapot is, … Maar we weten nog niet wanneer dat mogelijk zal zijn.”
Ervaren en lang niet uitgekeken
Tot je 67ste is het maximum dat je kan werken zeker?
“30 jaar VMM, er is veel veranderd,” blikt Frank terug. “Zeker de laatste tijd. Alles gaat altijd beter en beter. Het blijft echt razend interessant: de GIS-toepassingen, AWIS, nu de rioolinventaris, … Er is altijd iets nieuw en ik doe het hier nog altijd graag. Daarom ben ik ook nog niet gaan kijken op MyPension, dat interesseert me voorlopig niet. Tot je 67ste is het maximum dat je kan werken zeker?”
Meer weten? Surf naar de webpagina over de rioolinventaris.
