Ik woon of werk in een gele/paarse zone. Wat betekent dat voor mijn gezondheid?
Kortetermijneffecten (zoals een toenemend risico op het krijgen van een astma-aanval) worden veroorzaakt door piekconcentraties op smogdagen. Langetermijneffecten (zoals meer risico op longkanker) zijn het gevolg van de langdurige blootstelling aan lagere, maar nog altijd ongezonde, concentraties luchtvervuiling.
Luchtvervuiling bestaat uit verschillende stoffen. Het is niet altijd duidelijk welke stof verantwoordelijk is voor welk gezondheidseffect. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat zeker de langdurige blootstelling aan fijn stof (PM2,5) zorgt voor de belangrijkste impact op de gezondheid.
De kaarten tonen de jaargemiddelde concentraties. Deze zijn een indicator voor de langetermijnblootstelling. Op basis hiervan kan ingeschat worden wat de kans is op het ontwikkelen van schadelijke gezondheidseffecten door luchtvervuiling op lange termijn.
In de gele zones op de kaarten worden de WGO-advieswaarden overschreden. In de paarse zones op de kaarten worden de Europese grenswaarden overschreden. De Europese doelstellingen zijn het resultaat van een afweging tussen gezondheidseffecten en economische en technische haalbaarheid. De advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) zijn daarentegen louter gebaseerd op gezondheidseffecten. De WGO-advieswaarden werden in 2021 herzien en zijn in de meeste gevallen strenger dan de Europese grenswaarden. Voor stikstofdioxide (NO2) is de Europese jaargrenswaarde 40 µg/m³. De WGO-advieswaarde is verstrengd naar 10 µg/m³.
Ook voor fijn stof zijn de Europese grenswaarden minder streng dan de WGO-advieswaarden. PM10 is de fijnstoffractie met een diameter kleiner dan 10 micrometer. Hiervoor geldt een Europese jaargrens van 40 µg/m³, de WGO-advieswaarde is 15 µg/m³. Voor PM2,5 (de nog kleinere fijnstoffractie met een diameter kleiner dan 2,5 micrometer) is de EU-jaargrens 25 µg/m³, de WGO-advieswaarde is 5 µg/m³. Voor fijn stof (zowel PM2.5 als PM10) worden de EU-grenzen gerespecteerd. Er zijn bijna geen rode gebieden en straten. De strengere WGO- advieswaarden worden wel op grote schaal overschreden (zones vanaf de gele kleur).
Voor BC (‘Black Carbon’ of zwarte koolstof), zijn er geen EU-grenzen en ook geen WGO-advieswaarden. De kleurenschaal is gebaseerd op de correlatie tussen BC en NO2. Een paarse kleur voor NO2 betekent meestal dat ook de BC-concentratie paars zal zijn.
De impact van de langetermijnblootstelling aan luchtvervuiling wordt bepaald door de gezondheid van grote groepen mensen in gebieden met verschillende luchtvervuiling over een lange periode op te volgen. Hoe hoger de concentratie, hoe groter de kans op schadelijke gezondheidseffecten van luchtvervuiling op populatieniveau. In de rode/paarse zones is de kans op schadelijke effecten voor de bevolking groter. Maar dit betekent niet dat er in de groenere zones helemaal geen schadelijke gezondheidseffecten meer kunnen optreden. Voor fijn stof hebben wetenschappers geen veilige grens kunnen aantonen. Voor NO2 wordt als veilige grens momenteel 10 µg/m³ gehanteerd.
Je wordt niet alleen voortdurend blootgesteld aan de jaargemiddelde concentraties zoals die ingeschat worden in de straat. Jouw persoonlijke blootstelling wordt bepaald door de concentraties op de plaats waar je woont, maar ook door de concentraties binnenshuis, de manier waarop je je verplaatst, jouw werk, hobby’s… Bovendien is de luchtvervuiling ter hoogte van een woning of ander gebouw niet overal dezelfde. Zo kunnen achteraan in de tuin of op een speelplaats achter een schoolgebouw de concentraties van NO2 tot de helft lager zijn. De vervuiling binnen in een woning of gebouw wordt bepaald door de kwaliteit van de buitenlucht, maar ook door bronnen in de woning of het gebouw (roken, houtverbranding, gasfornuis, kaarsen, …). Meer informatie over vervuiling binnenshuis en tips om de gezondheidsrisico’s te beperken.
Daarnaast heeft het binnenmilieubesluit voor verschillende polluenten in de woning of publiek toegankelijke gebouwen richtwaarden en interventiewaarden geformuleerd. Meer informatie over het binnenmilieubesluit.
Jouw persoonlijke blootstelling aan luchtvervuiling en het individuele gezondheidsrisico zijn dus niet éénvoudig te bepalen.
Meer informatie:
